શું પેટ્રોલ અને ડીઝલ સસ્તું થશે? આ પ્રશ્ન એટલા માટે છે કે જીએસટી કાઉન્સિલ (GST Council) ની બેઠક યોજાવા જઈ રહી છે. 17 સપ્ટેમ્બર, 2021 ના રોજ લખનઉમાં મળનારી જીએસટી કાઉન્સિલની આગામી બેઠકમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલને જીએસટીના દાયરામાં લાવવા પર ચર્ચા થઈ શકે છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, જીએસટી કાઉન્સિલની બેઠકમાં જીએસટીમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના સમાવેશ સાથે સંબંધિત ગાંધી દર્શનાવેદી, તિરુવનંતપુરમની રિટ અરજી પર કેરળ હાઇકોર્ટના આદેશ પર ચર્ચા કરી શકે છે.
પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર લાગે છે ત્રણ પ્રકારના ટેક્સ: જણાવી દઈએ કે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર ત્રણ પ્રકારના ટેક્સ અને ડ્યુટી છે. એક્સાઇઝ, વેટ અને સેસ. હાલમાં, રાજ્યોને પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર આશરે 41 ટકા એક્સાઇઝ ડ્યુટી મળે છે. વેટ રાજ્ય સરકારોના હિસ્સામાં જાય છે.
પેટ્રોલ અને ડીઝલને જીએસટીમાં સમાવવા માટે એક્સાઈઝ ડ્યુટી અને વેટને મર્જ કરવા અંગેનો કોઈ પ્રસ્તાવ ભવિષ્યમાં તૈયાર છે, તો આપણે જોવાનું રહેશે કે રાજ્યોની આવકમાં કોઈ નુકસાન થશે કે કેમ. જીએસટીમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના સમાવેશને કારણે અમારી આવકની કમાણી પર અસરનું મૂલ્યાંકન કર્યા પછી જ અમે આ અંગે અમારું વલણ નક્કી કરી શકીશું.
અહીં સરળ ભાષામાં સમજો પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર નફા -નુકસાનનું તમામ ગણિત: અત્યારે દિલ્હીમાં પેટ્રોલ પર લગભગ 55 ટકા ટેક્સ લાગે છે. જો આને 28 ટકા જીએસટીના ઉચ્ચ સ્લેબમાં પણ સામેલ કરવામાં આવે તો ટેક્સ અડધો થઈ જશે. આનાથી દિલ્હીમાં નવીનતમ કિંમતો અનુસાર પેટ્રોલ 28 રૂપિયા સસ્તું થશે, પરંતુ પ્રશ્ન એ રહે છે કે શું રાજ્ય સરકારો આ મોટું નુકસાન સહન કરવા તૈયાર હશે? આ સૌથી મોટો પ્રશ્ન છે. માર્ગ દ્વારા, અર્થશાસ્ત્રીઓ માને છે કે વધારાના ટેક્સ લાદીને આ નુકસાનની ભરપાઈ પણ એક વિકલ્પ છે. પરંતુ શું આના પર સંમતિ થશે?
જીએસટી કાઉન્સિલની બેઠકમાં ચર્ચાને કારણે આ મામલો ગરમાયો છે. હકીકતમાં, આ રિટ પિટિશનની સુનાવણી દરમિયાન, 21 જૂન, 2021 ના રોજ, કેરળ હાઈકોર્ટે આદેશ આપ્યો હતો કે GST કાઉન્સિલે પેટ્રોલ અને ડીઝલને જીએસટીમાં સમાવવા સંબંધિત અરજી ભારત સરકારને મોકલવી જોઈએ.
કેરળ પ્રદેશ ગાંધી દર્શનાવેધ, તિરુવનંતપુરમ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી રિટ પિટિશન જીએસટી કાઉન્સિલને GST હેઠળ પેટ્રોલ અને ડીઝલનો સમાવેશ કરવાનો નિર્દેશ માંગતા કેરળ હાઇકોર્ટના આદેશની આસપાસ ફરે તેવી ધારણા છે. 2021, જીએસટી કાઉન્સિલને યોગ્ય નિર્ણય લેવા માટે ભારત યુનિયનને જીએસટી હેઠળ પેટ્રોલ અને ડીઝલના સમાવેશ માટે રજૂઆત મોકલવાનો નિર્દેશ આપ્યો.
હાઇ સ્પીડ ડીઝલ અને મોટર સ્પિરિટ (પેટ્રોલ) ઉપરાંત જીએસટી કાઉન્સિલ પેટ્રોલિયમ ક્રૂડ, નેચરલ ગેસ અને એવિએશન ટર્બાઇન ફ્યુઅલ (એટીએફ) ને જીએસટીમાં સમાવવા પર પણ ચર્ચા કરી શકે છે.
માહિતી અનુસાર લખનઉમાં જીએસટી કાઉન્સિલની બેઠકમાં જૂન 2022 પછી જીએસટી વળતરની સ્થિતિ અને તેની સાથે વ્યવહાર કરવાની વ્યૂહરચના અને વિકલ્પો પર ચર્ચા થશે. કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યોને જણાવ્યું છે કે એપ્રિલ 2020 સુધી કુલ 1,13000 કરોડ રૂપિયા જીએસટી વળતર તરીકે બહાર પાડવામાં આવ્યા છે.
હાલમાં જીએસટી વળતરની સંપૂર્ણ રકમ બહાર પાડવા માટે જીએસટી વળતર ફંડમાં પૂરતા નાણાં નથી. જૂન 2022 પછી ઉભી થનારી પરિસ્થિતિ અંગે વિસ્તૃત રજૂઆત પણ જીએસટી કાઉન્સિલની બેઠકમાં કરવામાં આવશે.