માઉન્ટ આબુમાં આવેલું દેલવાડા મંદિર પ્રાચીન ભારતની અદ્ભુત બાંધકામ કળાનું અદ્ભુત ઉદાહરણ છે. દેલવાડા જૈન મંદિર રાજસ્થાનના સિરોહી જિલ્લામાં માઉન્ટ આબુ પાસે આવેલું છે. આ મંદિરો માઉન્ટ આબુ શહેરની મધ્યથી 2.5-3 કિલોમીટર દૂર બાંધવામાં આવ્યા છે. મંદિર સુધી પહોંચવા માટે બસ અને ટેક્સીની સુવિધા સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.
આ મંદિરોની સુંદરતા સામે તાજમહેલની સુંદરતા પણ ફિક્કી પડી જાય છે. તાજમહેલનું નિર્માણ 16મી સદીમાં થયું હતું. જ્યારે દેલવાડા મંદિરનું નિર્માણ 11મીથી 13મી સદીની વચ્ચે થયું હતું. દેલવાડા મંદિર પણ આરસનું બનેલું છે અને અહીં જે અદ્ભુત કલાકૃતિ અને ખૂબ જ સુંદર મૂર્તિઓ છે તેની સામે તાજમહેલ કંઈ જ નથી.
સોલંકી રાજા ભીમદેવે ચંદ્રાવતી રજવાડામાં ફાટી નીકળેલા બળવાને અંકુશમાં લેવા તેના મહાસચિવ વિમલશાહને મોકલ્યો હતો. વિમલશાહને બળવાને ડામવામાં થયેલા રક્તપાતને કારણે ખૂબ જ અપરાધની લાગણી થઈ. તેણે એક જૈન સાધકને આ પાપ અને પસ્તાવોમાંથી મુક્તિ મેળવવા કહ્યું.જૈન સાધકે કહ્યું – પાપમાંથી સંપૂર્ણ મુક્તિ સહેલી નથી, પરંતુ મંદિર બનાવીને તમે ચોક્કસ પુણ્ય કમાઈ શકો છો. આ પ્રેરણાથી વિમલશાહે મંદિરનું નિર્માણ શરૂ કર્યું.
આ મંદિર બનાવવા માટે 1500 કારીગરો અને 1200 કામદારોએ મહેનત કરી છે. દિલવાડા મંદિરને બનાવવામાં 14 વર્ષ લાગ્યા અને લગભગ 18 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થયો. મંદિરમાં ઋષભદેવની પંચધાતુ મૂર્તિનું વજન 4,000 કિલો છે. મંદિરમાં આદિનાથની મૂર્તિની આંખો અસલી હીરાની છે અને ગળામાં કિંમતી રત્નોનો હાર છે.
આવું મંદિર તમે ભાગ્યે જ જોયું હશે.બહારથી સામાન્ય દેખાતા આ મંદિરનો અંદરનો ભાગ અદ્ભુત છે. દિવાલો અને છત પર સુંદર કોતરણી ખૂબસરસ રીતેકરવામાં આવી છે. મૂર્તિઓ પરના અભિવ્યક્તિઓ એકદમ જીવંત લાગે છે. પોલિશિંગ એટલું ચમકદાર કે સેંકડો વર્ષ જૂનું હોવા છતાં તે નવું લાગે છે.