રશિયા-યુક્રેન વિવાદ પર બ્રિટન બાદ હવે યુરોપિય સંઘ રશિયન વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓ પર પ્રતિબંધો લાદી શકે છે. આમાં રાજકારણીઓથી માંડીને બેંકો જેવી નાણાકીય સંસ્થાઓનો સમાવેશ થશે. રશિયાએ પૂર્વ યુક્રેનના બે બળવાખોર વિસ્તારો, ડોનેટ્સક અને લુહાન્સ્કને સ્વતંત્ર દેશો તરીકે માન્યતા આપ્યા બાદ આ કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે. આને પશ્ચિમની પ્રતિક્રિયાના ભાગ રૂપે જોવામાં આવ્યું છે.
તે જ સમયે, યુક્રેનમાં સ્ટેન્ડઓફ પર વધતા તણાવ વચ્ચે યુરોપિય સંઘ રશિયા સામે પ્રતિબંધો અંગે ચર્ચા કરવા માટે બેઠક કરી રહ્યું છે. બ્રિટને પાંચ બેંકો અને ત્રણ વ્યક્તિઓ પર પ્રતિબંધોની જાહેરાત કરી છે અને એવી અપેક્ષા છે કે યુએસ હાલના પ્રતિબંધોનો વિસ્તાર કરશે.
આ બાબતે દસ મહત્વની બાબતો આ મુજબ છે
- એક સમાચાર એજન્સીએ કહ્યું છે કે યુરોપિય સંઘના વિદેશ મંત્રીઓની બેઠક રાત્રે 8.30 કલાકે યોજાવા જઈ રહી છે. તે 350 થી વધુ રશિયન ધારાસભ્યોને સંદેશ મોકલશે તેવી અપેક્ષા છે જેમણે અલગતાવાદી પ્રદેશોને માન્યતા આપવા માટે મત આપ્યો હતો. આ બેઠકમાં યુક્રેનમાં અલગતાવાદી વિસ્તારોમાં રશિયન કામગીરી ફાઇનાન્સ કરતી ત્રણ બેંકો અને ત્યાં અને તેના પ્રદેશો વચ્ચેના વેપાર પર પ્રતિબંધ અંગે વિચારણા કરવામાં આવશે.
- EUના વડા ઉર્સુલા વોન ડેર લેયેન અને ચાર્લ્સ મિશેલે જણાવ્યું છે કે સૂચિત પ્રતિબંધનો હેતુ ‘રશિયન રાજ્ય અને સરકારની યુરોપિય સંઘના મૂડી અને નાણાકીય બજારો અને સેવાઓને ઍક્સેસ કરવાની ક્ષમતા તેમજ તેની વધુને વધુ આક્રમક નીતિઓને લક્ષ્ય બનાવવાનો છે.
- યુરોપિય સંઘએ કહ્યું છે કે તે ‘મોટા પરિણામો’ સાથે પ્રતિબંધો લાદવા માટે તૈયાર છે. આઇરિશ EU બાબતોના પ્રધાન થોમસ બાયર્ને કહ્યું, ‘આપણે ખાતરી કરવી પડશે કે ગમે તે થાય, … રશિયાને આગળ વધતામાં કોઈ સમર્થન ન મળે એ સિનિશ્ચિત કરવું પડશે. અમારા પગલાથી રશિયાને દુઃખ થશે.’
- જો કે, EU દ્વારા કોઈપણ મંજૂરીને તમામ 27 સભ્ય રાજ્યો દ્વારા બહાલી આપવામાં આવે છે અને તે બાબતોને જટિલ બનાવી શકે છે. એ જોતા કે તે બધાનો રશિયા સાથે સમાન સંબંધ અથવા નિર્ભરતા નથી. રશિયા સાથેના તેના ઉર્જા અને વેપાર સંબંધોને જોતા યુરોપિયન અર્થતંત્ર પર પ્રતિબંધોના પરિણામો પર પણ ચિંતા છે.
- બાલ્ટિક અને મધ્ય યુરોપિયન દેશો કડક પ્રતિબંધોની તરફેણમાં છે, જ્યારે ઑસ્ટ્રિયા અને હંગેરી જેવા અન્ય દેશો મર્યાદિત પ્રતિબંધોને પસંદ કરી રહ્યા છે. જર્મનીએ કહ્યું છે કે તે નોર્ડ સ્ટ્રીમ 2 ગેસ પાઈપલાઈનને અટકાવશે જે રશિયામાંથી કુદરતી ગેસ લાવે છે અને તેને રશિયાના ઊર્જા પુરવઠા પર યુરોપની નિર્ભરતાના ઉદાહરણ તરીકે જોવામાં આવે છે.
- નોર્વેએ રશિયા સામેના પ્રતિબંધોને સમર્થન આપવાની જાહેરાત કરી છે. વડા પ્રધાન જોનાસ ગહર સ્ટોરે ઓસ્લોમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, યુક્રેનમાં સ્થિતિ નાટકીય સ્તરે છે. રશિયા દ્વારા જુદા જુદા પ્રદેશોની માન્યતા એક ‘ટર્નિંગ પોઈન્ટ’ હતું.
- યુનાઇટેડ કિંગડમે ઝડપથી આગળ વધ્યું છે અને પાંચ રશિયન બેંકો અને ત્રણ અબજોપતિઓ પર પ્રતિબંધો લાદ્યા છે, જેમાં વડા પ્રધાન બોરિસ જોન્સને પગલાંની ‘પ્રથમ બેરેજ’ ગણાવી છે. આ તાત્કાલિક અસરથી અમલમાં આવે છે. બ્રિટન અલગતાવાદી પ્રદેશોને માન્યતા આપવા માટે મત આપનારા ધારાસભ્યો પર પણ પ્રતિબંધ મૂકશે.
- પોલેન્ડે રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન સામે પ્રતિબંધોનો સમાવેશ કરવાની મંજૂરી માંગી છે. તે જ સમયે, ડેમોક્રેટ્સે ગયા મહિને યુએસ સેનેટમાં સમાન બિલ રજૂ કર્યું હતું. પુતિન પણ આમાં સામેલ હતા, પરંતુ હજુ સુધી તે પસાર થયો નથી. રશિયાએ પુતિન સામેના કોઈપણ પ્રતિબંધોને “રાજકીય રીતે સ્વ-વિનાશક” તરીકે ફગાવી દીધા છે.
- યુએસ અને યુરોપિયન યુનિયન પહેલાથી જ રશિયાના ઊર્જા અને સંરક્ષણ ક્ષેત્રો પર કેટલાક પ્રતિબંધો લાદી ચૂક્યા છે, જેમાં રાજ્યની માલિકીની ગેસ કંપની ગેઝપ્રોમનો સમાવેશ થાય છે. રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન પહેલાથી જ અલગતાવાદી વિસ્તારોમાં રોકાણ અને ધિરાણ પર પ્રતિબંધ મૂકતો આદેશ જારી કરી ચૂક્યા છે.
- રશિયાના વિદેશ મંત્રી સર્ગેઈ લાવરોવે પ્રતિબંધોની ધમકીને ફગાવી દીધી અને કહ્યું કે અમને તેની આદત છે. અમે જાણીએ છીએ કે કોઈપણ સંજોગોમાં કોઈપણ રીતે પ્રતિબંધો લાદવામાં આવશે. આ કારણ સાથે અથવા વગર લાદવામાં આવશે. તેણે ‘રશિયાને સજા’ કરવા માટે યુએસ, યુરોપિયન યુનિયન અને યુકેની ટીકા કરી છે.