પૅલિઓલિથિક સમયગાળામાં લખાણ માટે પત્થરોનો ઉપયોગ થતો હતો, જેની લિપિ આજે પણ સંશોધકો માટે એક રહસ્ય છે. એ જ રીતે લગભગ 2300 બીસી. 1800 બીસી સુધી આજના દક્ષિણ ઈરાનમાં લીનિયર ઈલામાઈટ નામની રહસ્યમય લિપિનો ઉપયોગ થતો હતો. આ સ્ક્રિપ્ટનું રહસ્ય ઉકેલાઈ ગયું હોવાનું માનવામાં આવે છે, જો કે કેટલાક નિષ્ણાતો આ તારણો સાથે અસંમત છે. હાલમાં લીનિયર ઈલામાઈટના માત્ર 40 જાણીતા ઉદાહરણો છે, જેણે સ્ક્રિપ્ટને ડિસિફર કરવાનું વધુ મુશ્કેલ બનાવ્યું છે. પરંતુ સંશોધકો કહે છે કે તેઓએ મોટાભાગે તેને ઉકેલી લીધું છે.
આ સંશોધન પેપર જુલાઈમાં એક જર્મન જર્નલમાં પ્રકાશિત થયું હતું. સંશોધન ટીમે પેપરમાં લખ્યું છે કે 300 થી વધુ રેખીય ઇલામાઇટ પ્રતીકો વિવિધ અવાજોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જેમ કે અવાજ માટે અર્ધચંદ્રાકાર આકારનું પ્રતીક ‘પા’. લાઇવ સાયન્સના અહેવાલ મુજબ, ટીમે તેમના સંશોધનનું ભાષાંતર કર્યું, ‘પુઝુર-સુનાક, અવાનના રાજા, ઇન્સુસિનાક તેને પ્રેમ કરે છે’ જેનો અર્થ થાય છે- ‘પુઝુર-સુનાક, અવાનનો રાજા, ઇન્સ્યુનાક તેને પ્રેમ કરે છે’.
બળવાખોરો ‘સમાપ્ત’ થવા જોઈએ
સંશોધકોએ કહ્યું કે પથ્થરો પર લખેલું છે કે જે કોઈ પુજુર-સુસિનક સામે બળવો કરે તેને ‘મારી નાખવા’ જોઈએ. પત્થરો પરની સ્ક્રિપ્ટના વધુ અનુવાદો ભવિષ્યમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવશે. સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે અન્ય પ્રતીકોનો અર્થ શું છે. જો કે, સ્ક્રિપ્ટના લગભગ 3.7 ટકા પ્રતીકો વાંચી શકાય તેવા નથી. કેટલાક નિષ્ણાતો આ તારણો સાથે અસંમત છે. ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટીના એસિરિયોલોજીના પ્રોફેસર જેકબ ડાહલે લાઈવ સાયન્સને જણાવ્યું કે તે સ્પષ્ટ નથી કે ટીમે સફળ શોધ કરી છે.
પ્રોફેસરે પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા
દહલ ‘પ્રોટો-ઈલામાઈટ’ નામની સ્ક્રિપ્ટ પર કામ કરી રહી છે. તે નવા સંશોધકોના નિવેદન સાથે અસંમત છે કે પ્રોટો-ઈલામાઈટ અને લીનિયર ઈલામાઈટ લગભગ સમાન છે. સંશોધનમાં ઉપયોગમાં લેવાતી કલાકૃતિઓ કાયદેસર રીતે હસ્તગત કરવામાં આવી હતી કે કેમ તે હજુ સ્પષ્ટ નથી. કેટલીક સંશોધન ટીમ ભૂતકાળમાં રેખીય ઈલામાઈટનો અભ્યાસ કરવામાં સક્ષમ રહી છે.