કાશ્મીર મુદ્દે સતત પાકિસ્તાનની ભાષા બોલી રહેલા તુર્કીને સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં ભારતે જોરદાર ઠપકો આપ્યો છે. ઉત્તર આફ્રિકાના દેશ લિબિયામાં તુર્કીના હસ્તક્ષેપને લઈને નવી દિલ્હીએ ઈસ્તાંબુલને અરીસો બતાવ્યો છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં ભારતના રાજદૂત રૂચિરા કંબોજે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે લિબિયાની સાર્વભૌમત્વ, એકતા અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાની રક્ષા થવી જોઈએ. હકીકતમાં તુર્કી સશસ્ત્ર બળવાખોર જૂથોને ખુલ્લેઆમ સમર્થન આપીને લિબિયામાં કઠપૂતળી સરકાર સ્થાપિત કરવાનો નાપાક પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
યુએનના ઠરાવનો આદર કરવા અને લિબિયામાં દખલગીરી ટાળવાની સલાહ
ભારતે લિબિયા પર યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સિલના ઠરાવને “સ્પષ્ટપણે અવજ્ઞા” કરવા અને તેના પર ધ્યાન ન આપવા બદલ તુર્કીની આકરી ટીકા કરી છે. કંબોજે કહ્યું કે UNSC ઠરાવનું આ પ્રકારનું ઉલ્લંઘન ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.
લિબિયા પર યુએનએસસી બ્રીફિંગમાં ભાગ લેતા, રૂચિરા કંબોજે કહ્યું કે આવી પ્રવૃત્તિઓ લિબિયાના વિવિધ જૂથો વચ્ચેના 2020 યુદ્ધવિરામ કરારનું પણ ઉલ્લંઘન છે. તેમણે કહ્યું કે તુર્કીની આ ગતિવિધિઓ લીબિયામાં પહેલાથી જ ચાલી રહેલી રાજકીય ગતિવિધિ પર ખરાબ અસર કરી રહી છે. આપણે એ પણ જાણીશું કે લિબિયાની સ્થિતિ ફરી એક વખત કેમ બગડી છે, પરંતુ તે પહેલાં આપણે સમજીએ કે ભારતે ફરી એકવાર પાકિસ્તાન તરફી તુર્કીની નબળી નસને કેવી રીતે દબાવી દીધી છે.
ભારતે નબળી નસ દબાવી હતી
તાજેતરના વર્ષોમાં ભારત અને તુર્કી વચ્ચેના સંબંધોમાં વધારો થયો છે. તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગન કાશ્મીર મુદ્દે ભારત વિરુદ્ધ સતત ઝેર ફેંકી રહ્યા છે. 2019માં જમ્મુ અને કાશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો રદ કર્યા બાદથી તુર્કી આ મુદ્દે પાકિસ્તાનના વલણને સતત સમર્થન આપી રહ્યું છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મંચ પરથી પણ તે કાશ્મીર પર પાકિસ્તાનના વલણને સમર્થન આપી રહ્યું છે. ભારત વારંવાર વિદેશી દેશોને તેના આંતરિક મુદ્દાઓ પર ટિપ્પણી કરવા અથવા દખલ કરવાનો પ્રયાસ કરવાથી દૂર રહેવાની સલાહ આપી રહ્યું છે, પરંતુ તુર્કી સમજવા તૈયાર નથી. તેથી, નવી દિલ્હીએ લિબિયા મુદ્દે તુર્કીની નબળી નસ દબાવી દીધી છે. 2019 થી, ભારત તુર્કીને મુઠ્ઠીભર અને યોગ્ય રાજદ્વારી જવાબ આપી રહ્યું છે, જે પાકિસ્તાનના કાશ્મીરના ગીતમાં સ્વર ઉમેરી રહ્યું છે. તે જ વર્ષે, નવી દિલ્હીએ ઉત્તરપૂર્વીય સીરિયાના કુડ્રેન વિસ્તારો પર તુર્કીના હુમલા સામે વાંધો ઉઠાવ્યો ન હતો, પરંતુ તેને સીરિયાની આંતરિક બાબતોમાં હસ્તક્ષેપ ગણાવ્યો હતો.
સપ્ટેમ્બર 2019માં જ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તુર્કીને કડક રાજદ્વારી સંદેશ આપ્યો હતો. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સત્રમાં ભાગ લેવા માટે અમેરિકા પહોંચેલા પીએમ મોદીએ તુર્કીના ત્રણ કટ્ટર હરીફ પાડોશી દેશો સાયપ્રસ, આર્મેનિયા અને ગ્રીસના વડાઓ સાથે અલગ-અલગ મહત્વની બેઠક કરી હતી. સાયપ્રસ અને તુર્કી વચ્ચે 1974થી વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. હકીકતમાં, તુર્કીએ સાયપ્રસના ઉત્તરીય ભાગ પર કબજો કરી લીધો છે અને તેને ઉત્તરી સાયપ્રસનું ટર્કિશ રિપબ્લિક નામ આપ્યું છે. પીએમ મોદીએ રાષ્ટ્રપતિ નિકોસ અનાસ્તાસિયાડેસ સાથેની મુલાકાતમાં સાયપ્રસની સ્વતંત્રતા, સાર્વભૌમત્વ અને પ્રાદેશિક સ્વાયત્તતા પર ભાર મૂક્યો હતો.
એ જ રીતે આર્મેનિયા અને સાયપ્રસ સાથે તુર્કીની દુશ્મનાવટ દાયકાઓ જૂની છે. આર્મેનિયા તુર્કીમાં તેના લાખો નાગરિકોના નરસંહારનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે. જેના કારણે બંને દેશો વચ્ચે તણાવ યથાવત છે. એક સદી કરતાં વધુ પહેલાં, 1915 અને 1918 ની વચ્ચે, તુર્કીના ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યએ આર્મેનિયામાં ભયાનક નરસંહાર કર્યો હતો. લગભગ 1.5 મિલિયન આર્મેનિયનોને મોતને ઘાટ ઉતારવામાં આવ્યા હતા. ત્યાર બાદ બંને પાડોશી દેશો વચ્ચે ક્યારેય સારા સંબંધો રહ્યા નથી. તુર્કીનો તેના અન્ય પડોશી દેશ ગ્રીસ સાથે દરિયાઈ વિસ્તારને લઈને લાંબા સમયથી વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આ ત્રણેય દેશોના વડાઓ સાથે પીએમ મોદીની મુલાકાતનો હેતુ પાકિસ્તાનની ભાષા બોલવા સામે તુર્કીને સ્પષ્ટ સંદેશ આપવાનો હતો.
લિબિયામાં સત્તાના નિયંત્રણ માટે બે જૂથો સ્પર્ધા કરે છે
ગયા મહિનાના અંતમાં લિબિયાની રાજધાની ત્રિપોલીમાં સશસ્ત્ર જૂથો વચ્ચે હિંસા ફાટી નીકળી હતી. છેલ્લા બે વર્ષની આ સૌથી ખરાબ લડાઈ છે. ખરેખર, 2011માં સરમુખત્યાર મુઅમ્મર ગદ્દાફીની હકાલપટ્ટી બાદથી લિબિયામાં અશાંતિ ચાલી રહી છે. ગદ્દાફીને સત્તા પરથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા પછી, લિબિયાએ લોકશાહી સરકાર બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ ઉત્તર આફ્રિકન દેશ ગૃહ યુદ્ધ અને સશસ્ત્ર લશ્કરી દુશ્મનાવટનો અખાડો બની ગયો. 2014 માં ત્રિપોલીમાં ભીષણ સંઘર્ષ પછી, એક જૂથ પૂર્વી લિબિયામાં ગયો. જૂથે ખલીફા હફ્તરને લશ્કરી વડા તરીકે જાહેર કર્યા. આ જૂથમાં મોટાભાગે લિબિયન સંસદના સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે.
શાંતિ સમજૂતી મુજબ ડિસેમ્બર 2021માં ચૂંટણી થવાની હતી.
શાંતિ કરાર અનુસાર, વડા પ્રધાન અબ્દુલ હમીદ અલ-દાબીહના નેતૃત્વ હેઠળ નવી રાષ્ટ્રીય એકતા સરકારની રચના કરવામાં આવી હતી. સમજૂતી અનુસાર, નવી સરકાર ડિસેમ્બર 2021 સુધીમાં રાષ્ટ્રીય ચૂંટણી યોજવાની હતી. પરંતુ રાજકીય ઘમાસાણ વચ્ચે ચૂંટણી મોકૂફ રાખવામાં આવી હતી. મતદાન માટેના નિયમો શું હશે, તેની પ્રક્રિયા શું હશે તેના પર સર્વસંમતિના અભાવે ચૂંટણી પ્રક્રિયા ઠપ્પ થઈ ગઈ છે. મતદાન માટે કોઈ નવી તારીખ પણ નક્કી કરવામાં આવી નથી.