હિંદુ ધર્મના સૌથી મહત્વપૂર્ણ તહેવારોમાંના એક શારદીય નવરાત્રી 26 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થવા જઈ રહી છે. આ દરમિયાન વિવિધ સ્થળોએ પંડાલોમાં દેવી દુર્ગાની મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવે છે. 9 દિવસના આ તહેવારમાં દેવી દુર્ગાને પ્રસન્ન કરવા માટે ઘણા લોકો ઉપવાસ રાખે છે. જો કે વ્રતની પદ્ધતિ દરેક માટે અલગ અલગ હોઈ શકે છે, પરંતુ સામાન્ય દિવસોની જેમ આ 9 દિવસે પણ લોકો ભોજન લે છે.
જો તમે પણ આ વખતે દેવી દુર્ગાને પ્રસન્ન કરવા માટે 9 દિવસનું વ્રત રાખવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો તેના માટે તમારા શરીરને અગાઉથી તૈયાર કરો. ઘણીવાર એવું બને છે કે ઉપવાસનું નામ સાંભળતા જ ભૂખ લાગી જાય છે. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે, કોઈ પણ અચાનક ફેરફાર સ્વીકારતા પહેલા, આપણું મગજ તેને નકારવાનો પ્રયાસ કરે છે, આ મગજની કુદરતી પ્રક્રિયા છે. આવી સ્થિતિમાં, ઉપવાસ કરતા પહેલા આ સમય માટે તમારે તમારા મનને તૈયાર કરવું જરૂરી છે.
ક્લેવલેન્ડ ક્લિનિક મુજબ, ઉપવાસ કરવાની ઘણી રીતો છે. કેટલીકવાર, ઉપવાસનો અર્થ અમુક પ્રકારના ખોરાક જેમ કે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અથવા ચરબીનો ત્યાગ કરવો. અથવા ફક્ત કુલ કેલરી ઓછી કરો. તે જ સમયે, કેટલાક લોકો કંઈપણ ખાધા વિના અથવા દિવસમાં માત્ર એક જ વાર ખાધા વિના એક અથવા વધુ દિવસ માટે જાય છે. જો તમે કોઈ ઉપવાસનું આયોજન કરી રહ્યાં હોવ જ્યાં તમે બિલકુલ ન ખાતા હો, તો તમારા સ્વાસ્થ્ય અને ઉર્જા સ્તરને જાળવી રાખવા માટે આ ટિપ્સ અનુસરો.
ઉપવાસના થોડા દિવસો પહેલાથી ખોરાક ઓછો કરો
નિષ્ણાતો ભલામણ કરે છે કે ઉપવાસના કેટલાક દિવસો અથવા અઠવાડિયા પહેલા, ધીમે ધીમે ખાવા-પીવામાં ઘટાડો કરો. નહિંતર, અચાનક ઉપવાસ શરૂ કરવાથી તમારા શરીરને આંચકો લાગી શકે છે. ભોજનમાં ઘટાડો કરવા માટે, ભોજન વચ્ચેના નાસ્તા સાથે દિવસમાં ત્રણ સંપૂર્ણ ભોજન ન લો અને પછી અચાનક એક દિવસ ખાવાનું બંધ કરો.
ખાંડનું સેવન ન કરો
ખાંડનું પ્રમાણ ઓછું રાખો. ઉપવાસ કરતા પહેલા કૂકીઝ અને મીઠી ચા પર લોડ કરવું એ ક્યારેય સારો વિચાર નથી. તમે સંપૂર્ણ અને સંતુષ્ટ અનુભવી શકો છો, પરંતુ જ્યારે તમારી રક્ત ખાંડ એક કે બે કલાક પછી ઘટી જાય છે, ત્યારે તમે વધુ પડતા ભૂખ્યા અને નબળા પડી શકો છો. લાંબા સમય સુધી પૂરતી ઊર્જા જાળવવા માટે, જટિલ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ (જેમ કે પાસ્તા, ચોખા અને બટાકા) અને પ્રોટીનનું સેવન કરો.
પૂરતું પાણી પીવું
કેટલાક ધાર્મિક ઉપવાસોમાં પાણી સહિત તમામ ખાદ્યપદાર્થો અને પીણાંના વપરાશ પર પ્રતિબંધ છે. જો તમારી ઉપવાસ માર્ગદર્શિકા પીવાના પાણી માટે પરવાનગી આપે છે, તો હાઇડ્રેટેડ રહેવાથી તમને ડિહાઇડ્રેશન ટાળવામાં, ઉર્જાનું સ્તર જાળવી રાખવામાં અને માથાનો દુખાવો, ખેંચાણ અને ચીડિયાપણું જેવી આડઅસરો ઘટાડવામાં મદદ મળશે. આવી સ્થિતિમાં ઉપવાસ પહેલા અને ઉપવાસ દરમિયાન પૂરતું પાણી પીઓ.
હળવી કસરત કરો
નિષ્ણાતો કહે છે કે જ્યારે તમે ખાધું કે પીતા ન હોવ ત્યારે ભારે કે થકવી નાખનારી કસરતો કરવાથી તમારા શરીર પર વિપરીત અસર થઈ શકે છે. આ કિસ્સામાં, જ્યાં સુધી તમને પૂરતા પોષક તત્વો ન મળે ત્યાં સુધી હળવી કસરત કરવી એ સારો વિચાર હોઈ શકે છે.
ઉપવાસ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લો
જો તમને ક્રોનિક સ્થિતિ હોય, તો ઉપવાસ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. અને તમારી દવાઓના ડોઝની ખાતરી કરો. કારણ કે ઉપવાસ દરમિયાન અચાનક દવાઓ બંધ કરી દેવાથી તમારા માટે મુશ્કેલી ઊભી થઈ શકે છે.
ઉપવાસના ફાયદા
તમે જે પણ કારણસર ઉપવાસ કરો છો, તે તમારા સ્વાસ્થ્યને વધારવાનું જ કામ કરે છે. આમાં કોલેસ્ટ્રોલ સુધારવા, ઓક્સિડેટીવ તાણ ઘટાડવા અને ઉર્જા સંતુલિત કરવા માટેના સંભવિત લાભોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, વધુ મુશ્કેલ અને ઘણા દિવસો સુધી ઉપવાસ કરવો તમારા માટે જોખમી પણ હોઈ શકે છે.