જો તમને પણ ઉભા રહીને ચક્કર આવે છે અથવા તો ક્યારેક અચાનક ચક્કર આવે છે પરંતુ તમે તેની પાછળનું કારણ સમજી શકતા નથી, તો આ સમાચારમાં અમે તમને જણાવીશું કે આવું કેમ થાય છે અને તેની શરીર પર શું અસર થઈ શકે છે. હકીકતમાં ઓર્થોસ્ટેટિક અને પોસ્ચરલ હાયપોટેન્શનને કારણે અચાનક ચક્કર આવી શકે છે જે લો બ્લડ પ્રેશરની સ્થિતિ છે. ક્યારેક તમારા મુદ્રામાં ફેરફારને કારણે પણ આવું થઈ શકે છે.
જોકે, ડો. હરિકિરન ચેકુરી, મેડિકલ હેડ, ક્લિનિકસ્પોટ્સ હોલિસ્ટિક હેલ્થકેર કહે છે, “થોડી સેકન્ડથી વધુ સમય સુધી રહેતો ચક્કર એ ગંભીર બીમારીની નિશાની હોઈ શકે છે. વર્ટિગો કોઈને પણ થઈ શકે છે, પરંતુ 65 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં તે ખૂબ જ સામાન્ય છે કારણ કે ઉંમર સાથે રક્તવાહિનીઓ નબળી પડી જાય છે. નબળી રક્તવાહિનીઓનો અર્થ એ છે કે તમારા મગજના કોષોને પૂરતો ઓક્સિજન મળતો નથી અને આ સ્થિતિ ચક્કર અને બેહોશ થઈ શકે છે.
અહીં અમે તમને ઉભા રહીને ચક્કર આવવાના સાત કારણો જણાવી રહ્યા છીએ અને સાથે જ તમને કઈ પરિસ્થિતિમાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ તેની પણ માહિતી આપીશું.
1. ખૂબ ઝડપથી ઉભા થવું
જ્યારે તમે ઉભા હોવ છો, ત્યારે તમારી બેસવાની અથવા સૂવાની સ્થિતિની સરખામણીમાં તમારા હૃદયને તમારા સમગ્ર શરીરમાં લોહી પંપ કરવા માટે વધુ મહેનત કરવી પડે છે. હકીકતમાં જ્યારે તમે હોમિયોસ્ટેસિસ જાળવવા માટે સ્થિતિ બદલો છો ત્યારે તમારું બ્લડ પ્રેશર કુદરતી રીતે બદલાય છે. હોમિયોસ્ટેસિસ એ શરીરમાં સંતુલનની સ્થિતિ છે જે તમારા શરીરની સિસ્ટમોને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે તમારું શરીર ચોક્કસ સ્થિતિમાં કામ કરે છે, ત્યારે સ્થિતિમાં અચાનક ફેરફાર તમારી સિસ્ટમને આંચકો આપી શકે છે.
તમને તે સાંભળીને અજીબ લાગશે પરંતુ કેટલીકવાર આ સ્થિતિમાં તમારા મગજને એક ક્ષણ માટે પણ લોહી મળતું નથી અને જ્યારે તમે ઉભા થાઓ છો ત્યારે તમારા શરીરના નીચેના ભાગમાં લોહી એકઠું થાય છે અને તેને અહીં એડજસ્ટ થવામાં થોડીક સેકન્ડ લાગે છે. એક મિનિટ લો. જ્યાં સુધી તમારું લોહી તમારા બાકીના શરીરમાં વહેવાનું શરૂ ન થાય ત્યાં સુધી તમારું બ્લડ પ્રેશર વધઘટ થતું રહે છે જેના કારણે તમને ચક્કર આવે છે.
જો તમે તરત જ પથારીમાંથી બહાર નીકળી ગયા હો, તો તમને ઊભા રહેવા પર થોડીવાર માટે ચક્કર આવવા લાગે છે કારણ કે અહીં પણ તમારું શરીર એડજસ્ટ થવામાં સમય લે છે.
જો તમને પણ વારંવાર ઉભા રહીને ચક્કર આવે છે, તો આવી સ્થિતિમાં તમારા શરીરને સંતુલિત કરવા માટે થોડો સમય આપો. દિવાલનો સહારો લો અથવા ક્યાંક બેસો. રક્ત પ્રવાહને સામાન્ય બનાવવા માટે તમે તમારા માથા અને હાથને ઉપર અને નીચે પણ ખસેડી શકો છો. આ સિવાય પથારીમાંથી ઉઠતા પહેલા એક ગ્લાસ ડ્રિંક પીવો જેથી તમારા શરીરમાં ખોરાકનો પ્રવાહ સારો થઈ શકે. તમે ક્યાંક લાંબા સમય સુધી ઉભા રહેતા પહેલા પણ આ કરી શકો છો. જો કે, લોહીના સંચય અને પગમાં સોજો ન આવે તે માટે, તમારે લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવાનું ટાળવું જોઈએ.
2. ગરમી અથવા નિર્જલીકરણની સ્થિતિ
જો તમે પૂરતું પાણી પીતા નથી, ખાસ કરીને જ્યારે તે ખૂબ જ ગરમ હોય, તો તમારું શરીર પણ ગરમ થાય છે. જ્યારે તમારી આસપાસના વાતાવરણનું તાપમાન વધે છે, ત્યારે તમારું બ્લડ પ્રેશર કુદરતી રીતે ઘટે છે, જેના કારણે તમને ચક્કર આવે છે. હાઇડ્રેટેડ રહેવાથી તમારા બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળે છે અને ચક્કર આવવાની શક્યતા પણ ઓછી થાય છે.
3.આલ્કોહોલનું સેવન
આલ્કોહોલ તમારી રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડે છે અને તેને સાંકડી કરે છે. તેનાથી લોહીના પ્રવાહ પર પણ અસર પડે છે અને તમારા શરીરને બ્લડ પ્રેશરને સામાન્ય રાખવા માટે વધુ મહેનત કરવી પડે છે. પરિણામે, તમને ઊભા રહેવા પર થોડો ચક્કર આવી શકે છે. કોફી પીવાથી તમે આ સમસ્યાને દૂર કરી શકો છો. તે જ સમયે, જો તમારી સાથે વારંવાર આવું થાય છે, તો પછી ખાલી પેટ દારૂ ન પીવાનો પ્રયાસ કરો, કારણ કે તે તમારા શરીર પર વધુ ખરાબ અસર કરી શકે છે. જો તમે આલ્કોહોલનું પ્રમાણ ઓછું કરો છો અથવા તેને બિલકુલ છોડી દો છો, તો તમે આ પરિસ્થિતિથી બચી શકો છો.
4. વર્કઆઉટ
જેમ જેમ તમે કસરત કરવાનું શરૂ કરો છો તેમ, તમારા સ્નાયુઓ તમારા હૃદયમાં લોહીના પ્રવાહને ઝડપી બનાવે છે. જ્યારે તમે થોડા સમય માટે રોકો છો, ત્યારે તમારું લોહી તમારા સ્થાન પર પાછા આવવાનો પ્રયાસ કરવા લાગે છે. આનાથી તમારા ફેફસાં પર દબાણ આવે છે અને ઊભા રહેવા કે કસરત કર્યા પછી તમને સહેજ ચક્કર આવવા લાગે છે. ખૂબ સખત વ્યાયામ કરવાથી ચક્કર આવવા, ઉબકા આવવા અથવા તમારી આંખો સામે ઝાંખપ આવવા જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. આ સ્થિતિમાં, તમે થોડો સમય ક્યાંક બેસો અને તમારા હૃદયના ધબકારા સામાન્ય થવા દો. કસરત કરતા પહેલા પુષ્કળ પાણી પીઓ અને વચ્ચે થોડું પાણી પીતા રહો.
5. દવાઓ
કેટલીક દવાઓ ઉભા રહેવા પર પણ ચક્કર આવી શકે છે કારણ કે તે તમારા બ્લડ પ્રેશરમાં ફેરફાર કરે છે. આમાં મૂત્રવર્ધક પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે જે પેશાબને વધારે છે, હૃદય અને રક્ત વાહિનીઓના રોગો માટે ઉપયોગમાં લેવાતા બીટા બ્લોકર, બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા એસીઇ અવરોધકો. જો તમને લાગે કે તમે જે દવા લઈ રહ્યા છો તેના કારણે ઊભા રહીને તમારા ચક્કર આવે છે, તો તરત જ તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો, પરંતુ જ્યાં સુધી તમારા ડૉક્ટર તમને તેને રોકવા માટે કહે નહીં ત્યાં સુધી તેને લેતા રહો. કોઈપણ રોગના કિસ્સામાં, અચાનક દવાઓ લેવાનું બંધ કરવાથી શરીરને નુકસાન થાય છે.
6. પોસ્ચરલ ઓર્થોસ્ટેટિક ટાકીકાર્ડિયા સિન્ડ્રોમ (પોટ્સ)
પોટ્સ એ ઓર્થોસ્ટેટિક અસહિષ્ણુતાનો વધુ ગંભીર પ્રકાર છે. ઓર્થોસ્ટેટિક અસહિષ્ણુતા એ એક એવી સ્થિતિ છે જ્યાં તમે ઉભા થાઓ ત્યારે હંમેશા ચક્કર અથવા ચક્કર આવે છે. જો તમારી પાસે પોટ્સ છે, તો તમારું શરીર તમારા બ્લડ પ્રેશરને તેની જાતે નિયંત્રિત કરી શકતું નથી, તેથી શરીરના મુદ્રામાં ફેરફાર લાંબા સમય સુધી ચક્કર લાવી શકે છે.
7. આરોગ્યની સ્થિતિ
બ્લડ પ્રેશરને લગતી અમુક પરિસ્થિતિઓ જેમ કે જઠરાંત્રિય (જીઆઈ) રોગ, કાનની અંદરની બિમારી અને હોર્મોનલ ફેરફારોને કારણે ચક્કર આવે છે અથવા ઊભા રહીને મૂર્છા આવી શકે છે.
આ સિવાય હાર્ટ, થાઈરોઈડ, ડાયાબિટીસ, ડિમેન્શિયા, પાર્કિન્સન ડિસીઝ જેવી બીમારીઓમાં પણ ઉભા રહેવાથી ચક્કર આવી શકે છે કારણ કે આ બીમારીઓમાં બ્લડપ્રેશર ઘટી જાય છે. આ સ્થિતિમાં તમારે તમારા ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ.
આ સ્થિતિમાં ડૉક્ટર પાસે જાઓ
અમેરિકાના મિશિગનમાં ઈયર ઈન્સ્ટિટ્યૂટના એમી સારો કહે છે કે, “જો તમે લાંબા સમય સુધી ઊભા રહીને ચક્કર આવવાથી પરેશાન છો અને તેનાથી તમારા સ્વાસ્થ્ય અથવા રોજિંદા જીવન પર અસર થઈ રહી છે, તો તમારે ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ. તે જ સમયે, તમારે તમારા ડૉક્ટરને કોઈપણ બીમારી અથવા દવાઓ પછી ચક્કર આવવા વિશે પણ જણાવવું જોઈએ. જો તમને કોઈ સ્વાસ્થ્ય સંબંધી સ્થિતિ ન હોય પરંતુ ઉભા થયા પછી બેહોશ થવી, માથાનો દુખાવો થતો હોય અથવા તમારે હંમેશા દિવાલ અથવા વસ્તુ સાથે ઝૂકવાની જરૂર હોય, તો તમારે તેને હળવાશથી ન લેવું જોઈએ અને તરત જ ડૉક્ટર પાસે જવું જોઈએ.
આ ઉપરાંત, તમારે આ સ્થિતિમાં હંમેશા પુષ્કળ પાણી અને સંતુલિત આહાર લેવો જોઈએ જેમાં પુષ્કળ ફળો, શાકભાજી અને આખા અનાજનો સમાવેશ થાય છે. ઉપરાંત, તમે દિવસમાં ઓછામાં ઓછી 15 મિનિટ ચાલી શકો છો, દોડી શકો છો અથવા કોઈપણ કસરત કરી શકો છો. તેનાથી તમારા લોહીના પ્રવાહમાં સુધારો થશે અને વારંવાર ચક્કર આવવાની સમસ્યાથી પણ રાહત મળશે.