ગોવર્ધન પૂજાનો તહેવાર સામાન્ય રીતે દર વર્ષે દિવાળીના બીજા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ આ વર્ષે સૂર્યગ્રહણ દિવાળીના બીજા દિવસે 25 ઓક્ટોબર 2022ના રોજ થવા જઈ રહ્યું છે, જેના કારણે ગોવર્ધન પૂજાનો તહેવાર દિવાળીના બીજા દિવસે નહીં પરંતુ 26 ઓક્ટોબર 2022ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ વર્ષે દિવાળીનો તહેવાર 24 ઓક્ટોબર 2022ના રોજ છે. ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા ભગવાન ઇન્દ્રના પરાજયની યાદમાં ગોવર્ધન પૂજા ઉજવવામાં આવે છે. ગોવર્ધન પૂજા કારતક મહિનાની શુક્લ પ્રતિપદાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. ગોવર્ધન પૂજાને અન્નકૂટ પૂજા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે વિવિધ વસ્તુઓ રાંધવામાં આવે છે અને ભગવાન કૃષ્ણને અર્પણ કરવામાં આવે છે. તો ચાલો જાણીએ આ વર્ષે ગોવર્ધન પૂજાનો સમય, શુભ સમય અને પૂજાની રીત.
બુધવાર, 26 ઓક્ટોબર, 2022 ના રોજ ગોવર્ધન પૂજા
ગોવર્ધન પૂજાનું મુહૂર્ત – સવારે 06:36 થી 08:55 સુધી
સમયગાળો – 02 કલાક 18 મિનિટ
પ્રતિપદા તિથિ શરૂ થાય છે – 25 ઓક્ટોબર, 2022 સાંજે 04:18 કલાકે
પ્રતિપદાની તારીખ સમાપ્ત થાય છે – 26 ઓક્ટોબર, 2022 બપોરે 02:42 વાગ્યે
ગોવર્ધન પૂજા નિયમ અને વિધિ
ગોવર્ધન પૂજાના દિવસે ગોવર્ધનને ગાયના છાણમાંથી બનાવવામાં આવે છે અને તેને ફૂલોથી શણગારવામાં આવે છે. પૂજા દરમિયાન ગોવર્ધનને ધૂપ, નૈવેદ્ય, દીવો, ફૂલ અને ફળ અર્પણ કરવામાં આવે છે. આ દિવસે ગોવર્ધનજીને ગાયના છાણમાંથી સૂતા પુરુષના રૂપમાં બનાવવામાં આવે છે. નાભિની જગ્યાએ માટીનો દીવો મુકવામાં આવે છે. આ દીવામાં દૂધ, દહીં, ગંગાજળ, મધ અને બતાસે વગેરે નાખવામાં આવે છે. ત્યારબાદ તેને પ્રસાદ તરીકે વહેંચવામાં આવે છે. ગોવર્ધનજીની પૂજા કર્યા પછી સાત વખત પ્રદક્ષિણા કરવામાં આવે છે. પરિક્રમા સમયે હાથમાં કમળમાંથી પાણી નાખીને જવ વાવીને પરિક્રમા કરવામાં આવે છે. ગોવર્ધન પૂજાના દિવસે ભગવાન વિશ્વકર્માની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે મશીનો અને કારખાનાનું પૂજન કરવામાં આવે છે.
ગોવર્ધન પૂજા પર અન્નકૂટ
ગોવર્ધન પૂજા નિમિત્તે અન્નકૂટનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. અન્નકૂટ એટલે અનાજનું મિશ્રણ. તે ભગવાન કૃષ્ણને ભોગ તરીકે ચઢાવવામાં આવે છે. કેટલીક જગ્યાએ આ દિવસે બાજરીની ખીચડી અને પૂરી પણ બનાવવામાં આવે છે. પૂજા પછી આ બધી વસ્તુઓ પ્રસાદ તરીકે વહેંચવામાં આવે છે.
ગોવર્ધન પૂજા કથા
ગોવર્ધનની પૂજા કરવા પાછળની ધાર્મિક માન્યતા એવી છે કે ભગવાન કૃષ્ણ ઈન્દ્રનું અભિમાન તોડવા માંગતા હતા. આ માટે તેમણે ગોવર્ધન પર્વતને પોતાની નાની આંગળી પર ઉપાડીને ગોકુલવાસીઓને ઈન્દ્રથી બચાવ્યા. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પછી ભગવાન કૃષ્ણે પોતે કારતક શુક્લ પ્રતિપદાના દિવસે 56 ભોગ બનાવીને ગોવર્ધન પર્વતની પૂજા કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. ત્યારથી ગોવર્ધન પૂજાની પ્રથા આજે પણ ચાલુ છે અને દર વર્ષે ગોવર્ધન પૂજા અને અન્નકૂટનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે.