અમેરિકાએ ચીનના એક શંકાસ્પદ જાસૂસી બલૂનને તોડી પાડ્યું છે. શનિવારે આ બલૂનને ફાઈટર જેટની મદદથી મિસાઈલ દ્વારા તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યવાહી દક્ષિણ કેરોલિનાના દરિયાકાંઠે કરવામાં આવી હતી. આનો એક વીડિયો પણ સામે આવ્યો છે. આમાં જોઈ શકાય છે કે કેવી રીતે અમેરિકન ફાઈટર જેટ F-22 એ AIM-9X સાઇડવિન્ડર મિસાઈલ વડે શંકાસ્પદ ચીની જાસૂસી બલૂનને એક જ સ્ટ્રોકમાં તોડી પાડ્યું. મિસાઈલ પડતાની સાથે જ ચાઈનીઝ બલૂનના ટુકડા થઈ ગયા. આ એક મિસાઈલની કિંમત લગભગ સાડા ત્રણ કરોડ રૂપિયા છે. ચાલો જાણીએ કેવી રીતે આ મિસાઈલે ચીનના જાસૂસી બલૂનને તોડી પાડ્યું? શું છે આ મિસાઈલની ખાસિયત? કયું બલૂન હતું જેના વડે ચીન જાસૂસી કરી રહ્યું હતું?
પહેલા જાણો અત્યાર સુધી શું થયું છે?
શુક્રવારે યુએસ ડિફેન્સ મિનિસ્ટ્રી પેન્ટાગોને ખુલાસો કર્યો હતો કે કેનેડા પછી અમેરિકાના આકાશમાં ચીનનો જાસૂસ બલૂન ઉડી રહ્યો છે. આટલું જ નહીં શનિવારે લેટિન અમેરિકામાં વધુ એક ચીની જાસૂસી બલૂન હોવાનું બહાર આવ્યું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે આ બલૂન્સ દ્વારા ચીન અમેરિકા અને તેની આસપાસના વિસ્તારની મહત્વપૂર્ણ માહિતી એકત્ર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. આવો જ બલૂન કેનેડામાં પણ જોવા મળ્યો છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને યુએસ સ્ટેટ સેક્રેટરી એન્ટની બ્લિંકને આગામી સપ્તાહે નિર્ધારિત તેમની ચીનની મુલાકાત મુલતવી રાખી છે. આજે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેનના આદેશ પર અમેરિકી વાયુસેનાએ આ ચીની જાસૂસી બલૂનને તોડી પાડ્યું. આ માટે અમેરિકન ફાઈટર જેટ F-22 નો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આ ફાઇટર જેટની મદદથી જાસૂસી બલૂન પર AIM-9X સાઇડવિન્ડર મિસાઇલથી હુમલો કરીને નાશ કરવામાં આવ્યો હતો.
શું આ જાસૂસ ફુગ્ગાઓ છે?
મોન્ટાના પર મળી આવેલા જાસૂસી ફુગ્ગાઓનો ઇતિહાસ બીજા વિશ્વયુદ્ધનો છે. હકીકતમાં, આ કેપ્સ્યુલ આકારના ફુગ્ગા કેટલાય ચોરસ ફૂટ મોટા હોય છે. તેઓ સામાન્ય રીતે જમીનથી ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, જેના કારણે તેઓ મોટાભાગે હવામાન સંબંધિત માહિતી એકત્રિત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ખાસ કરીને ચોક્કસ વિસ્તારનું હવામાન જાણવા માટે. જો કે, આકાશમાં ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની તેમની ક્ષમતાને કારણે, તેઓ જાસૂસી માટે પણ ઉપયોગમાં લેવાતા હતા.
આ બલૂન જમીનથી 24 હજારથી 37 હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ સરળતાથી ઉડી શકે છે, જ્યારે આ ચાઈનીઝ બલૂન અમેરિકાથી 60 હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ ઉડી રહ્યું હતું. આ કારણે જમીન પરથી તેમની દેખરેખ રાખવી ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેમની ઉડ્ડયનની આ શ્રેણી કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ કરતાં ઘણી વધારે છે. મોટાભાગના કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ 40,000 ફૂટથી ઉપર જતા નથી. માત્ર ફાઈટર જેટમાં જ આટલી રેન્જ પર ઉડવાની ક્ષમતા હોય છે, જે 65 હજાર ફૂટ સુધી જઈ શકે છે. જો કે, યુ-2 જેવા કેટલાક વધુ જાસૂસી વિમાનો 80,000 ફૂટની ઉંચાઈ સુધી ઉડી શકે છે.
આ બલૂન્સ ઉપગ્રહો કરતાં વધુ સારા જાસૂસી સાધનો છે
યુએસ એરફોર્સની એર કમાન્ડ એન્ડ સ્ટાફ કોલેજના એક રિપોર્ટ અનુસાર, આ જાસૂસી બલૂન કેટલીકવાર સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સારી ગુપ્તચર સાધન સાબિત થાય છે. વાસ્તવમાં, તે સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સરળતા અને સમય સાથે વિસ્તારને સ્કેન કરી શકે છે. આના માધ્યમથી તેમને મોકલનાર દેશો દુશ્મનો સામે આવી સંવેદનશીલ ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરી શકે છે, જેને સેટેલાઇટના અંતરને કારણે સ્કેન કરવું મુશ્કેલ છે. એટલું જ નહીં, ઉપગ્રહો દ્વારા કોઈપણ એક વિસ્તાર પર નજર રાખવી પણ ખૂબ ખર્ચાળ સાબિત થઈ શકે છે, કારણ કે તેના માટે ખૂબ જ ખર્ચાળ સ્પેસ લોન્ચરની જરૂર પડે છે. બીજી તરફ, જાસૂસ બલૂન, ઉપગ્રહો સાથે ખૂબ ઓછા ખર્ચે સમાન કાર્ય કરી શકે છે.
હવે જાણો અમેરિકાએ આ બલૂનને કેવી રીતે નીચે પાડ્યો?
અમેરિકાએ એટલાન્ટિક મહાસાગરમાં ચીનના જાસૂસી બલૂનને તોડી પાડ્યું હતું. યુએસ એરફોર્સના F-22 રેપ્ટર એરક્રાફ્ટ દ્વારા છોડવામાં આવેલી AIM-9X સાઇડવિન્ડર મિસાઇલ દ્વારા બલૂનનો નાશ કરવામાં આવ્યો હતો. આ એક મિસાઈલની કિંમત લગભગ સાડા ત્રણ કરોડ રૂપિયા છે. અમેરિકન ફાઇટર જેટે ચાઇનીઝ બલૂનને મારવા માટે વર્જિનિયાના લેંગલી એરફોર્સ બેઝ પરથી ઉડાન ભરી હતી.
હવે બલૂન નીચે લાવનાર મિસાઈલનો અંદાજ લગાવો?
AIM-9X સાઇડવિન્ડર અમેરિકાની સૌથી હાઇટેક એર-ટુ-એર મિસાઇલ છે. તેને અમેરિકન શસ્ત્ર ઉત્પાદક કંપની રેથિયોન દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. આ મિસાઈલનો ઉપયોગ યુએસ એરફોર્સ અને નેવી કરે છે. આ મિસાઇલ તેના લક્ષ્યને શોધવા માટે ઇન્ફ્રારેડ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરે છે. AIM-9X સાઇડવિન્ડર મિસાઇલનો ઉપયોગ વિશ્વના ઘણા દેશોની સેના કરે છે.
AIM-9Xનું નિર્માણ યુએસ નેવી અને યુએસ એરફોર્સના સંયુક્ત કાર્યક્રમ હેઠળ કરવામાં આવ્યું હતું. AIM-9X મિસાઈલનું પ્રથમ પરીક્ષણ માર્ચ 1999માં કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી 1999 અને 2000 ની વચ્ચે યુએસ નેવીના F/A-18 ફાઇટર એરક્રાફ્ટ અને યુએસ એરફોર્સના F-15 ફાઇટર એરક્રાફ્ટમાંથી મિસાઇલના 13 અલગ પરીક્ષણો કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારપછી મિસાઈલ ફાયરિંગને લઈને 12 ટેસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. આ પરીક્ષણ પૂર્ણ થયા બાદ, રેથિઓનને નવેમ્બર 2000 માં AIM-9X ના મર્યાદિત ઉત્પાદન માટે મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. નવેમ્બર 2003માં મિસાઈલને આગળ વધવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી અને મે 2004માં મોટા પાયે ઉત્પાદન શરૂ થયું હતું. આ પછી, તેની વિવિધ આવૃત્તિઓ તૈયાર કરવામાં આવી. રેથિયોને 2018માં AIM-9X સાઇડવિન્ડરની શ્રેણીમાં 60%નો વધારો કર્યો.
IM-9X અપગ્રેડેડ થ્રસ્ટ અને વેક્ટર કંટ્રોલ એરફ્રેમ સાથે ફીટ થયેલ છે. તે ઉચ્ચ પ્રદર્શન સ્ટારિંગ ફોકલ પ્લેન એરે સેન્સરનો ઉપયોગ કરે છે અને એઆઈએમ-9એમના રોકેટ મોટર, વોરહેડ અને ફ્યુઝ જેવા ઘટકોને પણ એકીકૃત કરે છે. આ મિસાઈલનું ડિજિટલી ડિઝાઈન કરાયેલ આર્કિટેક્ચર ભવિષ્યની જરૂરિયાતો માટે ફેરફારોને અનુકૂલિત કરી શકે છે. AIM-9X સાઇડવાઇન્ડર મિસાઇલ ત્રણ મીટર લંબાઇ, 12.7 સેમી પહોળાઈ, 44.4 સેમી ફિન સ્પાન, 35.3 સેમી પાંખો અને 85 કિલો વજન ધરાવે છે. તે 9.36 કિગ્રા અનુનાર બ્લાસ્ટ ફ્રેગમેન્ટેશન વોરહેડને દસ માઈલથી વધુની રેન્જમાં લઈ જઈ શકે છે.