વિશ્વના ઈતિહાસમાં 29 મેની તારીખ ખૂબ જ ખાસ છે. આ દિવસે 1953માં એડમન્ડ હિલેરી અને તેનઝિંગ નોર્ગે એવરેસ્ટના શિખર પર પહોંચ્યા હતા. જેના કારણે દર વર્ષે 29 મેના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય એવરેસ્ટ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. એવરેસ્ટ વિશ્વનું સૌથી ઊંચું શિખર હોવાને કારણે તેના પોતાનામાં ઘણા રહસ્યો પણ છે, જેના પરથી પડદો હટવો ખૂબ જ મુશ્કેલ છે.
1924ની ઘટના
એડમન્ડ હિલેરી અને તેનઝિંગ નોર્ગેની વાર્તા આખી દુનિયા જાણે છે, પરંતુ તેમના પહેલા જ્યોર્જ મેલોરી અને એન્ડ્ર્યુ ઇરવિન 1924માં એવરેસ્ટ પર પહોંચ્યા હતા. જો કે જૂન મહિનો હતો, પરંતુ એવરેસ્ટ બેઝ કેમ્પની આસપાસ ઠંડા પવનો ફૂંકાઈ રહ્યા હતા. 4 જૂનના રોજ બંને એડવાન્સ બેઝ કેમ્પથી સમિટને સ્કેલ કરવા માટે નીકળ્યા હતા. શરૂઆતના ત્રણ દિવસ ખૂબ સારા ગયા, જેના કારણે તે 7-8 જૂનના રોજ 8000 મીટરની ઊંચાઈએ પહોંચી ગયો હતો.
બંને ગુમ થયા
એવરેસ્ટની કુલ ઊંચાઈ 8,849 મીટર છે, તેથી જ્યોર્જ અને એન્ડ્ર્યુને માત્ર 800 મીટર જ ચઢવાનું હતું. આ પછી તેમનું નામ ઈતિહાસમાં નોંધાઈ ગયું હોત, પરંતુ ભાગ્યને સ્વીકારવા જેવું કંઈક બીજું હતું. 9 જૂનના રોજ એવરેસ્ટનું આખું શિખર વાદળોથી ઢંકાયેલું હતું અને બંને પર્વતારોહકો પોતપોતાના સ્થાને અટકી ગયા હતા. એક દિવસ પછી વાદળો સાફ થઈ ગયા, પરંતુ જ્યોર્જ અને એન્ડ્ર્યુ ક્યાંય મળ્યા ન હતા. તેની સાથે શું થયું તે હજુ પણ એક મોટું રહસ્ય છે.
છેલ્લે જોયેલું નોએલ
હવે સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જ્યોર્જ અને એન્ડ્ર્યુ 1924માં એવરેસ્ટ પર પહોંચ્યા કે નહીં? જો આ પ્રશ્નનો જવાબ હા હશે તો ઈતિહાસ બદલાઈ જશે. એવરેસ્ટ પર જનાર પ્રથમ જોડી ગણાતા એડમન્ડ હિલેરી અને તેનઝિંગ નોર્ગે બીજી બનશે. પર્વતારોહકોમાં આ અંગેની ચર્ચા હજુ પણ ચાલી રહી છે. જ્યોર્જ-એન્ડ્રુની જોડી છેલ્લે આરોહી નોએલ ઓડલે જોઈ હતી. તેમનો દાવો છે કે તેઓ ગુમ થયા પહેલા બંને શિખરની ખૂબ નજીક હતા. આ કારણે તે પોતાના અભિયાનમાં સફળ રહ્યો હોવો જોઈએ.
શિખર નજીક બંનેના મૃતદેહ
1933 માં એક તપાસ અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જે એવરેસ્ટ કેમ્પ 6 ની ટોચ પર પહોંચ્યું હતું. ત્યાં તેમને એન્ડ્રુની બરફ કાપવાની કુહાડી મળી હતી. જેને જોઈને એવું લાગ્યું કે પરત ફરતી વખતે તે નીચે પડી ગઈ હતી. આ પછી એન્ડ્ર્યુનો મૃતદેહ 1975માં મળ્યો, તે પણ સૌથી ઊંચા શિખરથી થોડો નીચે. આ પછી સર્ચ ટીમને 1999માં કુલહારી પાસે જ્યોર્જનો મૃતદેહ મળ્યો હતો.
કેમેરો મળ્યો નથી
બંનેના મૃતદેહ પાસે ઘણી વસ્તુઓ મળી આવી છે, પરંતુ એક વસ્તુ હજુ પણ ગાયબ છે, તે તેમનો કોડેક કેમેરો હતો. પર્વતારોહકોએ જતા પહેલા કહ્યું હતું કે તેઓ જ્યારે શિખર પર પહોંચશે ત્યારે તેઓ આ કેમેરા વડે ફોટા લેશે. જો તે દિવસે બંને ટોચ પર પહોંચી ગયા હોત, તો તેઓએ ફોટો લીધો જ હશે. નિષ્ણાતો માને છે કે એવરેસ્ટ પર વરસાદ પડતો નથી, માત્ર બરફ પડે છે, તેથી રીલને નુકસાન થયું ન હોત. જો રીલને નુકસાન થયું હોય, તો પણ તેઓ પ્રતિબિંબને કારણે ફોટોને અમુક અંશે પુનઃપ્રાપ્ત કરશે. આવી સ્થિતિમાં હજુ પણ કેમેરાની શોધ ચાલી રહી છે. જો તે મળી જશે તો એવરેસ્ટનો ઈતિહાસ બદલાઈ જશે.