યુક્રેનમાં યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારથી અમેરિકા અને તેના સહયોગી દેશો રશિયા પાસેથી તેલ ન ખરીદવા માટે અન્ય દેશો પર સતત દબાણ કરી રહ્યા છે. પશ્ચિમી દેશો, યુક્રેન યુદ્ધના કારણે રશિયાને આર્થિક નુકસાન પહોંચાડવાના હેતુથી આવું કરી રહ્યા છે. જોકે તેનાથી વિપરીત ભારતની ઓઈલ કંપનીઓ પહેલા કરતા વધુ તેલ ખરીદી રહી છે.
ભારતીય તેલ કંપનીઓ વધુને વધુ માત્રામાં રશિયન તેલ ખરીદી રહી છે જ્યારે ભારત સરકાર સ્થાનિક તેલ કંપનીઓને આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણથી બચાવવાના માર્ગો શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
ભારતે મે મહિનામાં રશિયા પાસેથી દરરોજ સરેરાશ 819,000 બેરલ તેલ ખરીદ્યું હતું
આનું પરિણામ એ આવ્યું છે કે યુક્રેન યુદ્ધ પછી ભારતે રશિયા પાસેથી જંગી માત્રામાં તેલ ખરીદ્યું છે. મે મહિનામાં ભારતે રશિયા પાસેથી દરરોજ 819,000 બેરલ તેલ ખરીદ્યું હતું, જ્યારે એપ્રિલમાં આ દર માત્ર 277,000 બેરલ પ્રતિ દિવસ હતો.
યુક્રેન યુદ્ધ પછી ભારતની રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદીમાં કેટલો વધારો થયો છે, તેનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે મે 2021માં ભારતે રશિયા પાસેથી પ્રતિદિન 33,000 બેરલના દરે માત્ર 33,000 બેરલ તેલ ખરીદ્યું હતું.
આ રીતે રશિયા ભારતને તેલનો બીજો સૌથી મોટો સપ્લાયર બની ગયો છે. તેણે સાઉદી અરેબિયાને પાછળ છોડીને આ સ્થાન હાંસલ કર્યું છે. આ સાથે જ ભારત ઈરાકમાંથી સૌથી વધુ ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરે છે.
24 ફેબ્રુઆરીએ યુક્રેન પર રશિયાના હુમલા બાદ યુરોપિયન દેશો અને અમેરિકાએ રશિયા પર કડક પ્રતિબંધો લગાવ્યા હતા. જોકે ભારતે યુક્રેનમાં તાત્કાલિક યુદ્ધવિરામની હાકલ કરી હતી, પરંતુ ભારતે આ હુમલાની રશિયાની ટીકાને ટાળી દીધી હતી.
ત્યાં જ રશિયા યુક્રેન પરના હુમલાને તેની સૈન્ય કાર્યવાહી ગણાવે છે. એક ભારતીય અધિકારીએ ન્યૂઝ એજન્સી રોઇટર્સને જણાવ્યું હતું કે ભારત રશિયા પાસેથી ઓછા ડિસ્કાઉન્ટમાં તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખવાની યોજના ધરાવે છે. જો કે હવે તેલ પર આ ડિસ્કાઉન્ટ ઘટી રહ્યું છે.
તેમણે કહ્યું કે, જો ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું બંધ કરશે તો સમગ્ર વિશ્વમાં તેલની માંગ વધશે અને તેની સાથે તેલની કિંમતો પણ વધશે. ભારત ઈરાનની ભૂલનું પુનરાવર્તન નહીં કરે. સરકાર અને ઓઈલ રિફાઈનરી કંપનીઓના અધિકારીઓનું કહેવું છે કે ભારતનું રશિયન ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવાનું મુખ્ય કારણ કોમર્શિયલ છે.
ચીન પછી, ભારત રશિયન તેલનો સૌથી મોટો જથ્થો ખરીદી રહ્યું છે, જેણે રશિયન તેલ પર પ્રતિબંધોને કારણે માંગના અભાવને વળતર આપ્યું છે. ખરેખરમાં પશ્ચિમી દેશોએ યુક્રેન પરના હુમલાને લઈને રશિયાને અલગ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો અને તેના પર ભારે પ્રતિબંધો લગાવ્યા. આ બાબતે કામાર એનર્જીમાં એનર્જી કન્સલ્ટન્સીના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ રોબિન મિલ્સે રોયટર્સને જણાવ્યું હતું કે, ભારત માને છે કે જો ચીન રશિયન તેલ ખરીદી રહ્યું છે તો આપણે કેમ ખરીદી શકતા નથી?
ભારત ઈરાનના મામલામાં થયેલી ભૂલનું પુનરાવર્તન કરવા ઈચ્છતું નથી. જ્યારે અમેરિકાએ ઈરાન પર પ્રતિબંધો લગાવ્યા ત્યારે તેણે ભારત સહિત અન્ય દેશોને આ પ્રતિબંધોનું પાલન કરવાની સૂચના આપી હતી. જો કે તમામ પ્રતિબંધો છતાં ચીને ઈરાનનું તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું, પરંતુ ભારતે ઈરાન પાસેથી તેલ ખરીદવાનું લગભગ બંધ કરી દીધું હતું. ઈરાને તે સમયે ફરિયાદ પણ કરી હતી કે ભારતે તેના હિતોની રક્ષા માટે અમેરિકાના દબાણનો સામનો કરીને વધુ મજબૂતીથી આવવું જોઈતું હતું.