પંજાબના ભાવિ મુખ્યમંત્રી ભગવંત માન કેવી રીતે અને ક્યાં યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમીર ઝેલેન્સકી જેવા છે? જેમની પાસે થોડી પણ સામાન્ય સમજ છે, તેઓ આનો જવાબ આપી શકે છે કે બંને નેતાઓ પોતપોતાના ક્ષેત્રમાં હાસ્ય કલાકાર તરીકે લોકપ્રિય છે. પછી રાજકારણમાં આવ્યા અને લોકોએ તેમને ગંભીરતાથી લીધા અને તેમની ચૂંટાયેલી સરકારની કમાન સોંપી. આ જવાબ પણ સાચો છે. પરંતુ તુલનાત્મક સમાનતાઓ માત્ર એટલી જ નથી. ત્યાં વધુ છે, જેના પર આજે પંજાબ વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોના અવસરે નોંધવું રસપ્રદ બની શકે છે. ચાલો એક નજર કરીએ.
બંને નેતાઓની ઉંમર સરખી, કોમેડીથી શરૂઆત પણ સરખી છે
ઉંમર માત્ર આસપાસ છે, Volodymir Zelensky અને Bhagwant Mann. માનનો જન્મ 1973માં થયો હતો જ્યારે ઝેલેન્સકીનો જન્મ 1978માં થયો હતો. બંનેએ અન્ય વિષયોમાં શિક્ષણ મેળવ્યું હતું પરંતુ તેમના કોમેડી કાર્યક્રમોને કારણે તેમને લોકપ્રિયતા મળી હતી. ઝેલેન્સકીનું પ્રદર્શન જૂથ હતું – ‘ક્વાર્ટર-95’. આ જૂથ દ્વારા તે KVN નામની કોમેડી-સ્પર્ધામાં જોડાયો. તે ઘણા કોમનવેલ્થ દેશોમાં પ્રસારિત કરવામાં આવ્યું હતું, અને અહીંથી ઝેલેન્સકી તેના કોમેડી કાર્યક્રમો માટે લોકપ્રિય બન્યા હતા. હકીકત એ છે કે 1997ની જેમ જ ભગવંત માન 2008માં પણ સૌથી વધુ ચર્ચિત અને લોકપ્રિય બન્યા હતા, જ્યારે તેમણે સ્ટાર-પ્લસ ચેનલ પર આવી રહેલી ‘ધ ગ્રેટ ઈન્ડિયન લાફ્ટર ચેલેન્જ’માં ભાગ લીધો હતો. જો કે તે આ પહેલા 10-12 વર્ષથી કોમેડી-પ્રોગ્રામ્સ કરતો હતો. એટલે કે યોગાનુયોગથી જ રમૂજ ક્ષેત્રે બંનેની શરૂઆતનો સમય પણ લગભગ સરખો અને સરખો જ હતો.
બંને નેતાઓ પાછળ અસલી ‘બોસ’ કોઈ અન્ય છે
આ સંયોગ પણ રસપ્રદ છે. રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન આરોપ લગાવી રહ્યા છે કે વોલોડીમીર ઝેલેન્સકી અમેરિકા અને તેની સરકારના ઈશારે નાચી રહ્યા છે. રશિયાએ પણ આ આધારે યુક્રેન પર હુમલો કર્યો (રશિયા એટેક ઓન યુક્રેન). આ પછી, છેલ્લા 15 દિવસથી યુક્રેન જે રીતે શક્તિશાળી રશિયન સેનાનો સામનો કરી રહ્યું છે, તે જોતા આ આરોપો અમુક હદ સુધી સાચા પણ લાગે છે. કારણ કે અમેરિકા અને તેના સહયોગીઓની આર્થિક, વ્યૂહાત્મક, વ્યૂહાત્મક મદદ વિના યુક્રેન યુદ્ધમાં ટકી શકે તેમ ન હતું. હવે આવો પંજાબ અને ભગવંત માન. આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના કેટલાક નેતાઓએ નામ ન આપવાની શરતે ‘ધ પ્રિન્ટ’ને કહ્યું છે કે, ‘ભગવંત માન માત્ર એક ચહેરો છે. પંજાબનું અસલી શાસન દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલ કરવાના છે. ભગવંત માન પણ આ વાત જાણે છે. એટલા માટે તેમની ઘણી રેલીઓમાં, તેમણે લોકોને ખાતરી આપવાનો પ્રયાસ કર્યો છે કે તેઓ ‘છાયા-મુખ્યમંત્રી’ તરીકે કામ કરશે નહીં.
શાસન કરતી વખતે એક પાસે તલવારની ધાર હોય છે, બીજાને ચાલવું પડે છે.
જ્યારે ઝેલેન્સ્કીએ યુક્રેનમાં સત્તા સંભાળી ત્યારે તેમનો દેશ મુખ્યત્વે 3-4 પ્રકારની સમસ્યાઓથી પ્રભાવિત હતો. એક – ભ્રષ્ટાચાર, બીજું – અલગતાવાદ અને ત્રીજું – પડોશી સાથે વિવાદ. તેમાંથી બીજા અને ત્રીજા મુદ્દાએ વોલોડીમીર ઝેલેન્સ્કીનું શાસન ધારણ કર્યાના અઢી વર્ષની અંદર (એપ્રિલ-2019માં) યુક્રેન (યુક્રેન)ને રશિયા સાથે યુદ્ધના ભયંકર ખતરા તરીકે ધકેલી દીધું. એટલે કે શરૂઆતથી લઈને અત્યાર સુધી તેઓ તલવારની ધાર પર ચાલી રહ્યા છે. પંજાબમાં પણ ઓછાવત્તા અંશે આવી જ સ્થિતિ છે, જ્યારે ભગવંત માન ત્યાં સત્તા સંભાળવા જઈ રહ્યા છે. ભ્રષ્ટાચારની સાથે સાથે ડ્રગ્સની હેરાફેરી અને બેરોજગારીની સમસ્યા પણ છે. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે પંજાબમાં એક મોટો વર્ગ છે જે ખૂબ જ કટ્ટરપંથી અને ઉગ્ર છે. તે અલગતાવાદી પ્રવૃત્તિઓને પણ સમર્થન આપે છે. AAPના પોતાના નેતાઓએ ‘ધ પ્રિન્ટ’ સાથેની વાતચીતમાં આ વાતની પુષ્ટિ કરી છે. તે જ સમયે, તે આ મુદ્દાને માન માટે એક મોટો પડકાર ગણાવે છે. એટલું જ નહીં, પંજાબ તેની સરહદો પાડોશી દેશ પાકિસ્તાન સાથે વહેંચે છે, જેનાથી સંબંધિત બાબતો રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાના દૃષ્ટિકોણથી હંમેશા ખૂબ જ સંવેદનશીલ હોય છે. તે જ સમયે, અરવિંદ કેજરીવાલની સરકાર વચ્ચે દિલ્હી અને પંજાબ વચ્ચે બે-ત્રણ મુદ્દાઓ પર વિવાદ ચાલે છે. એક સતલજ-યમુના નદીને જોડવાના પ્રોજેક્ટને લઈને બંને રાજ્યો વચ્ચે વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. બીજું- કેજરીવાલ સરકાર ખેતરોમાં પરાઠા સળગાવવાને કારણે દિલ્હીમાં પ્રદૂષણ માટે પંજાબને જવાબદાર ઠેરવે છે. ત્રીજો- કેસ ખાલિસ્તાન લિબરેશન ફોર્સના સભ્ય દેવિન્દર પાલ સિંહ ભુલ્લરનો છે. ભુલ્લર પર દિલ્હીમાં બોમ્બ વિસ્ફોટનો આરોપ છે. તે દિલ્હીની તિહાર જેલમાં બંધ છે. પંજાબના અનેક પક્ષો અને નેતાઓ તેમની મુક્તિ માટે કેજરીવાલની સરકાર પર દબાણ કરી રહ્યા છે. મતલબ કે ભગવંત માનને આ તમામ મુદ્દાઓ સાથે કામ કરતી વખતે તલવારની ધાર પર ચાલવું પડશે. તેઓ કેવી રીતે, કેટલું કરી શકશે તે તો સમય જ કહેશે.