ભારત માં દેવી માં ના અલગ અલગ માન્યતા વાળા મંદિર છે, જેના પર ભક્તો ની ગાઢ આસ્થા અને શ્રધ્ધા છે. નવરાત્રી નો ત્યોહાર માં દુર્ગા નો મુખ્ય ત્યોહાર છે. જેમાં 9 દિવસો માં એકધારી અલગ અલગ સ્વરૂપ ની પૂજા કરવામાં આવે છે. સાથે સાથે માં ના મંદિર પર બહુ મોટી સંખ્યામાં ભક્તો પોતાની મનોકામનાઓ ની પૂર્તિ માટે અહીં પહોંચે છે.
29 સપ્ટેમ્બર થી નવરાત્રી નો પ્રારંભ થઇ ચુક્યો છે, અને શ્રદ્ધાળુઓ માં ના મંદિર માં પહોંચી લાભ પ્રાપ્ત કરે છે, આ પ્રસંગ પર અમે મદેવી ના એવા મંદિર વિશે જણાવીશું જે નો સબંધ મહિસાસુર ના મૃત્યુ થી છે, ત્યાં મહિસાસુર ના કાપેલા ધડ નો પૂજા કરવામાં આવે છે.
(1) આદ્યશક્તિ પીઠ રુપ માં થાય છે પૂજા
દેવી માં નું આ મંદિર ગોદાવરી ના કિનારે મહારાષ્ટ્ર માં નાસિક જિલ્લા ના વણી ગામ માં આવેલું છે, ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર મહારાષ્ટ્ર માં દેવી ના સડા ત્રણ શક્તિપીઠ માંથી અર્ધશક્તિ પીઠ વાળી સપ્તશ્રુગી દેવી નાસિક થી લગભગ 65 કિલોમીટર દૂર અને 4800 ફૂટ પર્વત પર સપ્ત શ્રુગી માં વિરાજે છે.
આ મંદિર ની એક બાજુ મોટી ખીણ તો બીજી બાજુ મોટો પર્વત છે, ભાગવત કથા માં ભારત માં 108 શક્તિપીઠ નો હોવાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે, જે માં સડા ત્રણ મહારાષ્ટ્ર માં છે, જેમાં સપ્તશૃંગી માતા ને અર્ધશક્તિ પીઠ ના રુપ ના પૂજા કરવામાં આવે છે.
(2)નવરાત્રિ માં વિશેષ આયોજન કરવામાં આવે છે.
સપ્તશૃંગી મંદિર માં માંની મૂર્તિ 8 ફૂટ ઉંચી છે, આ પ્રતિમા ની 18 ભુજાઓ છે, મુખ્ય મંદિર સુધી પહોંચવા માટે લગભગ 472 પગથિયાં ચડવા પડે છે, ચૈત્ર અને અશ્વિન નવરાત્રી માં અહીં વિશેષ ઉત્સવ થાય છે, એક વર્ષ માં દેવી ના બે રુપ જોવા મળે છે, કહે છે કે ચૅત્ર માં દેવી નું સ્વરૂપ પ્રસન્ન જોવા મળે છે, તો અશ્વિન નવરાત્રિ માં માં નું રુપ ગંભીર જોવા મળે છે.
(3) આવી રીતે પડ્યું સપ્તશ્રુગી નામ
આ પર્વત પર 108 કુંડ છે, જે સ્થળ ની સુંદરતા ને બહુ વધારે સુંદર બનાવે છે, આ મંદિર નાના મોટા 8 પર્વત થી ઢાંકાયેલું છે, એટલા માટે અહીં દેવી ને સપ્તશ્રુંગી એટલે કે 7 પર્વતો નો દેવી કહેવામાં આવે છે, માન્યતા છે કે 7 પર્વત ની પ્રકૃતિ ની સુંદરતા થી માં શ્રીગાર થાય છે, એટલા માટે આ મંદિર નું નામ સપ્તશ્રુગી પડ્યું,અહીં ની ગુફા માં ત્રણ દ્વાર છે, શક્તિ દ્વાર, સૂર્ય દ્વાર, અને ચંદ્રમા દ્વાર છે. આ ત્રણ દરવાજા થી માં ની પ્રતિમા જોઈ શકાય છે.
(4) પૌરાણિક કથા
સપ્તશ્રૃણિ માતાને બ્રહ્મ સ્વરૂપનિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગિરિજા બ્રહ્મ દેવતાની કમંડળમાંથી બહાર આવીને મહાનિદેવી સપ્તશ્રૃંગીનું એક સ્વરૂપ છે. મહાકાળી, મહાલક્ષ્મી અને મહાસરસ્વતીના ત્રિવિધ સ્વરૂપમાં પણ સપ્તશ્રૃની પૂજા કરવામાં આવે છે.
આ ઉપરાંત માતાના આ સ્વરૂપને લગતી બીજી પૌરાણિક કથા અનુસાર, બધા દેવીઓએ મહિષાસુર રાક્ષસના વિનાશ માટે માતાની પૂજા કરી હતી, જ્યારે દેવી માતા સપ્તશ્રીંગિ અવતારમાં દેખાઇ હતી અને આ યુદ્ધ કરતી વખતે મહિષાસુરની હત્યા કરી હતી.
(5) ગુપ્તદેવીના 18 શસ્ત્ર
સપ્તશ્રૃંગી મંદિરમાં સ્થાપિત દેવીની મૂર્તિના 18 હાથ છે જેમાં તેણીએ વિવિધ શસ્ત્રો રાખ્યા છે. દેવીની આ 18 હથિયારો વિશે કહેવામાં આવે છે કે મહિષાસુર રાક્ષસ સામે લડવા માટે તમામ દેવોએ તેમને તેમના શસ્ત્રો આપ્યા હતા. તેમાં શંકરાજીનો ત્રિશૂળ, વિષ્ણુજીનો ચક્ર, વરુણનો શંખ, અગ્નિદેવનો સ્મશાન, પવનનો વાયુનો તીર, ઇન્દ્રનો ગર્જના અને કલાક, યમની સજા, દક્ષ પ્રજાપતિની રાઈનાના માળા, બ્રહ્મદેવની કમંડળ, સૂર્યની કિરણો, કાલનો સમાવેશ થાય છે.
દેવીની તલવાર, ક્ષીરસાગર ગળાનો હાર, કુંડલ અને વિશ્વકર્મા ભગવાનની મનોહર પાંખો અને બખ્તર, દરિયાઈ કમળનો હાર, હિમાલય સિંહ વાહન અને રત્નો.
(6) મહિષાસુર મંદિર
મંદિરની શરૂઆતમાં મંદિરની ડાબી બાજુ મહિષાસુરા મંદિર નામનું નાનું મંદિર પણ બનાવવામાં આવ્યું છે, જેમાં મહિષા (ભેંસ) પિત્તળથી બનેલા કાપેલા માથાની પૂજા કરવામાં આવતી હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવીએ આ સ્થળે મહિષાસુરની હત્યા કરી હતી અને ત્યારથી માતાને મહિષાસુરમર્દિની તરીકે પણ પૂજવામાં આવે છે. વચ્ચે જતા એક ગણેશ-મંદિર અને રામ મંદિર પણ દેખાય છે.
(7) યુદ્ધના ગુણ છે
અહીં સ્થિત સહ્યાદ્રી પર્વતોની શ્રેણીનો પર્વત દૃશ્ય ખૂબ જ આશ્ચર્યજનક બાબત બતાવે છે. હકીકતમાં, આ પર્વત પર એક છિદ્ર દેખાય છે, જે માનવામાં આવે છે કે જ્યારે દેવીએ મહિષાસુરને મારી નાખવા માટે ત્રિશૂળથી હુમલો કર્યો, ત્યારે તે ત્રિશૂળની શક્તિને કારણે તે પર્વતમાં એક છિદ્ર બનાવવામાં આવ્યું હતું, જે આજે પણ છે ત્યાં હાજર છે.
(8) એ પ્રતિમા મેળવવાની વાર્તા છે
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર મધમાખીનો મધપૂડો તોડતી વખતે એક ભક્તએ આ દેવીની મૂર્તિ જોઇ. પુરાણોમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે કે મહિષાસુર રાક્ષસના વિનાશ માટે દેવતાઓએ માતાની પૂજા કરી હતી, ત્યારબાદ દેવી અહીં સપ્તશ્રૃંગીના રૂપમાં પ્રગટ થઈ હતી. અહીં મહાકાળી, મહાલક્ષ્મી અને મહાસરસ્વતીના ત્રિવિધ સ્વરૂપમાં પણ દેવીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
પૌરાણિક કથાઓમાં ઉલ્લેખ છે કે મહિષાસૂરની કતલ બાદ દેવી અહીં વિશ્રામ માટે રહી હતી. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, વન-નિર્વાસ દરમિયાન રામ-સીતા દેવીના દર્શન કરવા આવ્યા હતા.
(9) આ ઇચ્છા પૂર્ણ થાય છે
સપ્તશ્રૃંગીના મંદિર વિશે કહેવામાં આવે છે કે દેવીના બાળકનો સ્નાન સંતાન લેવાની ઇચ્છાથી પૂર્ણ થાય છે, અહીં, નવરાત્રી દરમિયાન, માં ના ભક્તો સ્નાન કરવામાં આવે છે.સ્નાન માટે ભક્તો શૃંગાર અને મીઠાઇનો ઉપયોગ કરે છે.