દરેક ધર્મની પોતાની માન્યતાઓ અને પ્રથાઓ હોય છે જેને તેના ભક્તો અનુસરે છે. પરંતુ એ પણ સાચું છે કે દરેક ધર્મમાં કેટલીક એવી દુષ્ટ પ્રથાઓ છે, જેનો ઉપયોગ રૂઢિવાદી લોકો નબળા વર્ગનું શોષણ કરવા માટે કરે છે. આજે આપણે એવી જ એક દુષ્ટ પ્રથા વિશે વાત કરીશું જે મહિલાઓ માટે શ્રાપથી ઓછી નથી. ઇસ્લામમાં નિકાહ મુતહની પ્રથાની ઘણીવાર ટીકા કરવામાં આવે છે જેમાં લગ્ન માત્ર એક ‘કરાર’ છે. નિકાહ મુતહ એ પ્રથાઓમાંની એક છે જે ભારતમાં મુસ્લિમ મહિલાઓ ટ્રિપલ તલાક પછી પ્રતિબંધિત કરવાની માંગ કરી રહી છે. ‘મુતાહ’ શબ્દનો અર્થ ‘આનંદ’, ‘આનંદ’ અથવા ‘લાભ’ થાય છે, જે આવા લગ્નના હેતુ પર વધુ ઊંડું પ્રશ્નાર્થ ચિહ્ન ઊભું કરે છે.
બીબીસીના અહેવાલ મુજબ, અસ્થાયી લગ્ન અથવા ‘નિકાહ મુતહ’ એ એક પ્રાચીન ઇસ્લામિક પ્રથા છે. આ પ્રથા પુરુષ અને સ્ત્રીને લગ્નમાં બાંધે છે પરંતુ માત્ર મર્યાદિત સમય માટે. એવું કહેવાય છે કે હજારો વર્ષો પહેલા પુરુષો લાંબા અંતરની મુસાફરી કરતી વખતે ટૂંકા ગાળા માટે પત્નીને સાથે રાખવા માટે આ પ્રથાનો ઉપયોગ કરતા હતા. અહેવાલો સૂચવે છે કે સુન્ની મુસ્લિમો નિકાહ મુતહનું પાલન કરતા નથી પરંતુ શિયાઓમાં તેની મંજૂરી છે.
ટીકાકારો તેને ‘વેશ્યાવૃત્તિ’ કહે છે
2013નો બીબીસીનો અહેવાલ યુવાન બ્રિટિશ મુસ્લિમો વિશે વાત કરે છે જેઓ આ પ્રથાને અનુસરતા હતા. વરિષ્ઠ બ્રિટિશ વિદ્વાનો અને વિદ્યાર્થી જૂથોએ અહેવાલ આપ્યો છે કે યુવાન બ્રિટિશ શિયાઓ આ પ્રથાનો ઉપયોગ તેમના જીવનસાથીને સંપૂર્ણ રીતે લગ્ન કર્યા પહેલા સારી રીતે જાણવા માટે કરતા હતા. કેટલાક વિવેચકો કહે છે કે આ પ્રથા ફક્ત લગ્ન પહેલા કોઈની સાથે સૂવાની રીત છે. કેટલાક તેને ‘વેશ્યાવૃત્તિ’ પણ કહે છે.
લગ્નની શરતો અને નિયમો
Writlaw.com અનુસાર, મુતહ નિકાહની કેટલીક ફરજિયાત શરતો અથવા નિયમો છે. ઉદાહરણ તરીકે, બંને પક્ષોની ઉંમર 15 વર્ષથી વધુ હોવી જોઈએ, પત્નીઓની સંખ્યા પર કોઈ પ્રતિબંધ નથી, બંને પક્ષકારોની સંમતિ ફરજિયાત છે, નિકાહનામામાં રોયલ્ટી અને દહેજની અવધિનો ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે. બંને પક્ષો વચ્ચે શારીરિક સંબંધ માન્ય રહેશે, આવા લગ્નથી જન્મેલા બાળકો કાયદેસર છે અને માતાપિતા બંનેની મિલકત પર હક ધરાવે છે, મુતહ પત્ની વ્યક્તિગત કાયદા હેઠળ ભરણપોષણનો દાવો કરી શકતી નથી, મુતહ નિકાહ હેઠળ છૂટાછેડા માન્ય નથી.
મહિલાઓ માટે કોઈ શ્રાપથી ઓછું નથી
એવા પણ કેટલાક કારણો છે જેના કારણે લગ્ન રદ થઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, લગ્નની મુદત પૂર્ણ થવા પર, પક્ષકારોમાંથી એકના મૃત્યુ પર. આ દુષ્ટ પ્રથા માત્ર મહિલાઓના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે. લગ્નનો સમયગાળો પૂરો થયા પછી પણ સ્ત્રીનું જીવન સામાન્ય થતું નથી. તેણે ઇદ્દતની વિધિ કરવી પડશે. ઇદ્દતની વિધિ ચાર મહિના અને દસ દિવસ સુધી ચાલે છે, જેમાં સ્ત્રીને પુરુષની છાયાથી દૂર એકાંતમાં રહેવું પડે છે. ત્યારે જ તેને પુનર્લગ્ન માટે યોગ્ય ગણવામાં આવે છે.