ગુજરાતમાં સમાજની ઘટતી જતી વસ્તીથી ચિંતિત જૈન સમાજે અનોખું પગલું ભર્યું છે. રાજ્યના બારોઈ ગામમાં કચ્છ વિસા ઓસવાલ જૈન સમાજની ઘટતી વસ્તીને રોકવા માટે ‘અમે બે, અમારા ત્રણ’ યોજના જાહેર કરવામાં આવી છે. તે સંપ્રદાયના યુવાન યુગલોને વધુ બાળકો પેદા કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. આ યોજના હેઠળ દંપતીના બીજા અને ત્રીજા બાળકને 10-10 લાખ રૂપિયા આપવામાં આવશે. બાળકના જન્મ પર એક લાખ રૂપિયા અને બાકીના નવ લાખ રૂપિયા 50,000 રૂપિયાના હપ્તાના રૂપમાં દરેક જન્મદિવસ પર તે 18 વર્ષની ઉંમરે પહોંચે ત્યાં સુધી આપવામાં આવશે.
‘મુંબઈગારા કેવીઓ જૈન મહાજનો’ (સમુદાયના લોકોનું એક જૂથ કે જેઓ મુંબઈમાં સ્થળાંતર કરીને આવ્યા છે) દ્વારા શરૂ કરાયેલ અભિયાનનું એક પેમ્ફલેટ પણ સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયું છે. 1 જાન્યુઆરી, 2023 પછી જન્મેલા દરેક બીજા અને ત્રીજા બાળકને આ યોજનાનો લાભ મળશે. બારોઈ કેવીઓ જૈન સમાજના સેક્રેટરી અનિલ કેન્યાએ જણાવ્યું કે આ યોજના અમારા બારોઈ ગામના જૈન સમાજના લોકો માટે જ છે. જૈન સમાજ હજુ પણ લઘુમતીમાં છે. ગામમાં 400 પરિવારો છે, જેમના સભ્યો હવે માંડ 1,100 થી 1,200 જેટલા જ છે.
‘કેટલાક પરિવારોમાં માત્ર વૃદ્ધો’
કેન્યાએ કહ્યું કે કેટલાક પરિવારોમાં માત્ર વૃદ્ધ લોકો જ હોય છે, તો ભવિષ્યમાં તેમની સંભાળ કોણ રાખશે? આગામી 50 વર્ષમાં સમગ્ર સમાજનો નાશ થઈ શકે છે. આજે ઘણા યુવાન યુગલો અવિવાહિત અથવા નિઃસંતાન રહેવાનું પસંદ કરે છે. આજુબાજુના ગામોના ઘણા ગ્રામજનો પણ આ પગલા વિશે વિચારે છે. જૈન સમાજમાં પણ બધા પરિવારો સમૃદ્ધ નથી હોતા. તો કેટલાક પરિવારો એક કરતાં વધુ બાળકો હોય તો પણ અન્ય પરિવારોની જવાબદારી લેવા તૈયાર હોય છે. તે એક પ્રકારનું પ્રોત્સાહન છે.
‘નવી પેઢી માટે વધુ બાળકો પેદા કરવાનો એકમાત્ર વિકલ્પ’
જાણીતા સમાજશાસ્ત્રી ગૌરાંગ જાનીએ જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લી ત્રણ વસ્તી ગણતરી મુજબ છેલ્લા ત્રણ દાયકામાં કચ્છના કુલ પરિવારના કદમાં ઘટાડો થયો છે. આ કોઈ નવી ચિંતા નથી, તેનું એક મુખ્ય કારણ એ છે કે અહીં ઘણું સ્થળાંતર થયું છે. જાનીએ કહ્યું કે શિક્ષિત અને શ્રીમંત હોવાથી જૈનો મુંબઈ, વિદેશ કે અન્ય મોટા શહેરોમાં સ્થળાંતર કરે છે. ભૂકંપના કારણે અનેક ગામો ખાલી પણ થઈ ગયા હતા. તમે કોઈને ભાગી જતા રોકી શકતા નથી. તેથી નવી પેઢી માટે વધુ બાળકો પેદા કરવાનો એકમાત્ર વિકલ્પ છે.
‘આખા ભારતમાં માત્ર 53,000 પારસીઓ’
સમાજશાસ્ત્રીએ કહ્યું કે આજે સમગ્ર ભારતમાં માત્ર 53,000 પારસીઓ છે, એટલા ઓછા છે કે વસ્તી ગણતરીના ફોર્મમાં તેમના અલગ ધર્મની કોલમ આપી શકાતી નથી. અમારી પાસે સ્ત્રી દીઠ 2.2 બાળકો છે, તેથી દરેક સમાજની વસ્તી ઘટી રહી છે. તેમણે કહ્યું કે જૈન સમુદાયની દૃષ્ટિએ આ જાહેરાત યોગ્ય હોઈ શકે છે, પરંતુ દંપતી તેને વ્યક્તિગત રીતે સ્વીકારશે કે કેમ તે જોવાનું રહે છે.