નોર્મન ચિસુંગા એ થોડા યુવાનોમાંના એક છે જેમણે ફેબ્રુઆરી 2019 માં નોકરીની શોધમાં રાજધાની હરારેમાં તેના કાકા સુધી પહોંચવા માટે તેનું ગામ છોડી દીધું હતું. તેને નોકરીની સખત જરૂર હતી. તેના કાકા રાજધાનીના સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેર, મ્બેરમાં વેપારી તરીકે કામ કરે છે.
24 વર્ષીય ચિસુંગાએ અલજઝીરા સાથેની વાતચીતમાં જણાવ્યું કે વર્ષ 2017માં તેણે હાઈસ્કૂલનો ડિપ્લોમા કર્યો હતો. તેણે કહ્યું, ‘હું કોઈપણ પ્રકારની નોકરી કરવા માંગતો હતો પરંતુ ક્યાંય નોકરી નહોતી.’
ચિસુંગાની જેમ ઝિમ્બાબ્વેમાં દરેક યુવાન નોકરીની શોધમાં છે, પરંતુ કોઈને કોઈ કામ મળતું નથી. દેશના 1 કરોડ 40 લાખ લોકોમાંથી મોટાભાગના લોકો આજીવિકા માટે કોઈને કોઈ અસંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરે છે કારણ કે લોકોને દેશમાં કોઈ નોકરી નથી મળી રહી.
અહીં ચિસુંગા નસીબદાર હતા કે હરારે પહોંચ્યાના થોડા અઠવાડિયા પછી તેમને નોકરી મળી. તેના કાકાએ તેને સ્થાનિક ખાતર કંપનીમાં નોકરી અપાવી હતી. પરંતુ આ કામ માટે તેણે લાંચ તરીકે કેટલાક પૈસા આપવાના હતા. તેમને નોકરીની જરૂર હતી તેથી એમ્પ્લોયરને પૈસા ચૂકવવા પડ્યા.ચિસુંગા કહે છે કે, “હું મારા ગામમાં પાછો જવા માંગતો ન હતો.
ચિસુંગાને છ મહિનાના કરારની નોકરી માટે $100 લાંચ આપવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ તેની પાસે એટલા પૈસા ન હતા, તેથી પહેલા તેણે છ અઠવાડિયાની નોકરી માટે 30 યુએસ ડોલર (12 હજાર ઝિમ્બાબ્વેન ડોલર) ચૂકવ્યા હતા.
તેણે ખાતર કંપનીને એક વર્ષની નોકરી માટે લાંચ આપી હતી. કંપનીમાં તે 50 કિલો વજનનું ખાતર પીઠ પર લઈ જાય છે અને તેને યોગ્ય જગ્યાએ રાખે છે.
નોકરી માટે પૈસા કે સેક્સ
અલ જઝીરાએ ઝિમ્બાબ્વેના ઘણા યુવાનોના ઈન્ટરવ્યુ લીધા હતા, જેમાં લોકોએ જણાવ્યું હતું કે તેઓએ સૌથી નીચલા સ્તરની નોકરી માટે એમ્પ્લોયરને પૈસા આપ્યા છે અથવા બળજબરીથી શારીરિક સંબંધો બાંધ્યા છે.
24 વર્ષીય બ્યુટી થેરાપિસ્ટ તાયાના કુટેઉરા જે હવે રાજધાની હરારેમાં એક દુકાનમાં કામ કરે છે, તેણે અલજઝીરાને કહ્યું: “હું સુપરમાર્કેટમાં નોકરી ઇચ્છતો હતો. મેનેજર નોકરી માટે 50 યુએસ ડોલરની માંગ કરી રહ્યો હતો. તે સમયે મારી પાસે પૈસા નહોતા પણ મને નોકરીની સખત જરૂર હતી.
કુતુરા જેવી યુવતીઓને નોકરી કરતા પુરૂષો વારંવાર બદલામાં શારીરિક સંબંધ બાંધવાનું કહે છે. કુતુરા પોતાનો અનુભવ જણાવે છે, ‘મને નોકરી માટે બીજી આવી જ પરિસ્થિતિનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. એકવાર મને કેન્ટીન સંભાળવાનું કામ મળ્યું પણ મને કહેવામાં આવ્યું કે જો હું ત્યાંના માલિક સાથે સૂઈશ તો જ તને કામ મળશે. મેં તે કામ લીધું નથી.’
કુતુરાએ વધુમાં કહ્યું, ‘હું એક છોકરીને ઓળખું છું જે નોકરીની શોધમાં એચઆઈવીથી સંક્રમિત થઈ ગઈ હતી. તેને નવા ખુલેલા સુપરમાર્કેટના માલિક દ્વારા સેક્સના બદલામાં નોકરીની ઓફર કરવામાં આવી હતી. તેણીએ સંમતિ આપી અને નોકરી લીધી. નોકરીના પૈસાથી તેણે એક કાર ખરીદી અને થોડા સમય પછી તે સુપરમાર્કેટની મેનેજર બની ગઈ. પરંતુ હવે તે HIV પોઝીટીવ છે.
ઝિમ્બાબ્વે ગંભીર આર્થિક સંકટની ઝપેટમાં છે
ઝિમ્બાબ્વે ગંભીર આર્થિક સંકટની ઝપેટમાં છે. ત્યાં મોંઘવારી તેની ટોચ પર છે અને દેશ ઘણી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની આયાત કરવામાં અસમર્થ છે. દેશનું ઉત્પાદન પણ ઓછું છે અને વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ખાલી છે. વર્ષ 2009 માં દેશે ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા માટે યુએસ ડોલર અપાવ્યા હતા, પરંતુ તેના અસંતોષકારક પરિણામોને કારણે ઝિમ્બાબ્વે ડોલરને વર્ષ 2019માં ફરીથી અપનાવવામાં આવ્યો હતો. એપ્રિલ મહિનામાં ફુગાવો લગભગ 100 ટકા હતો.
ઝિમ્બાબ્વેમાં બેરોજગારીથી ભયાવહ લોકોનો લાભ લેવા માટે એક મોજું શરૂ થયું છે. કંપનીઓમાં કામ કરતા મેનેજરો કે ઉચ્ચ હોદ્દા પરના લોકો લાંચ અને સેક્સના બદલામાં લોકોને નોકરી આપી રહ્યા છે અને અઢળક કમાણી કરી રહ્યા છે.