રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની વચ્ચે ગુરુવારે Quad ના નેતાઓની વર્ચ્યુઅલ સમિટ બેઠક યોજાવા જઈ રહી છે. પીએમ મોદી સિવાય અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન, જાપાનના પીએમ ફ્યુમિયો કિશિદા અને ઓસ્ટ્રેલિયાના પીએમ સ્કોટ મોરિસન ભાગ લેશે. વિદેશ મંત્રાલયે ગુરુવારે આ બેઠક અંગે મીડિયાને માહિતી આપી હતી. મંત્રાલયે કહ્યું હતું કે ચાર નેતાઓ એશિયા પેસિફિક ક્ષેત્રમાં મહત્વપૂર્ણ વિકાસ પર તેમના વિચારો શેર કરશે. ચતુર્ભુજ નેતાઓ સંસ્થાના એજન્ડા મુજબ લેવામાં આવેલી પહેલોના અમલીકરણની પણ સમીક્ષા કરશે. ચાર નેતાઓએ ભૂતકાળમાં ક્વાડના સમકાલીન અને સકારાત્મક એજન્ડા અંગે પણ પહેલ કરી હતી. અગાઉ સપ્ટેમ્બર 2021 માં, ક્વાડ નેતાઓએ વોશિંગ્ટનમાં વ્યક્તિગત બેઠક કરી હતી.
Quad શું છે?
હિંદ મહાસાગરની સુનામી પછી, ભારત, જાપાન, ઓસ્ટ્રેલિયા અને યુએસએ આપત્તિ રાહત પ્રયત્નોમાં એકબીજાને ટેકો આપવા માટે અનૌપચારિક જોડાણ બનાવ્યું. વ્યાપક રીતે કહીએ તો, ક્વાડ એ ચાર દેશોનું સંગઠન છે, જેમાં ભારત, અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને જાપાનનો સમાવેશ થાય છે. આ ચાર દેશો વિશ્વની સૌથી મોટી આર્થિક શક્તિઓ છે. 2007 માં, જાપાનના તત્કાલિન વડા પ્રધાન શિન્ઝો આબેએ આને ચતુર્ભુજ સુરક્ષા સંવાદ અથવા ક્વાડ તરીકે ઔપચારિક બનાવ્યું.
2017 માં, ચાર દેશોએ Quad ને પુનર્જીવિત કર્યું કારણ કે ચીન માટેનું જોખમ વધ્યું, તેના ઉદ્દેશ્યોને વિસ્તૃત કર્યા. આ હેઠળ, એક મિકેનિઝમ બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેનો હેતુ ધીમે ધીમે નિયમો આધારિત આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થા સ્થાપિત કરવાનો છે અને તેના કેન્દ્રમાં ચીન છે. આ ચાર દેશો એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ચીનની વધતી ભવ્યતા અને તેના પ્રભાવને નિયંત્રિત કરવા માંગે છે. ખાસ કરીને જાપાન અને ભારતે ક્વાડ બનાવવાની પહેલ કરી હતી.
ચીનની ઘેરાબંધીમાં રોકાયેલા અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયા જ્યારે તેમાં સભ્ય બન્યા ત્યારે તે વધુ શક્તિશાળી પ્રાદેશિક સંગઠન તરીકે ઉભરી આવ્યું. આ સંગઠન એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં પોતાનો પ્રભાવ વધારવા માટે સતત પ્રયાસ કરી રહેલા ચીનને ઘેરી લેવાના ઈરાદા સાથે તેના જૂથને મજબૂત કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. એવું માનવામાં આવે છે કે આવનારા કેટલાક દિવસોમાં આ જૂથ નાટોની તર્જ પર એશિયા-પેસિફિકના એક શક્તિશાળી સંગઠન તરીકે ઉભરી શકે છે.