રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલા સંઘર્ષથી વિશ્વભરના વેપારને ગંભીર અસર થઈ રહી છે. કાચા માલનો પુરવઠો ખોરવાતા ઈંધણના ભાવમાં પણ આગ લાગી છે. હવે ભારત સેમિકન્ડક્ટર હબ બનવા પર સૌથી મોટું સંકટ મંડરાઈ રહ્યું છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે જો આ યુદ્ધ આમ જ ચાલતું રહ્યું તો ભારતના સેમિકન્ડક્ટર મિશનને અસર થઈ શકે છે અને દેશનું એક મોટું સપનું પૂરું થતું અટકી જશે.
નોંધનીય છે કે, કાચા માલની અછત પર રુસો-યુક્રેન યુદ્ધ વચ્ચે, ચીન પર નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે ભારતે સેમિકન્ડક્ટરનું સ્થાનિક ઉત્પાદન બંધ કર્યું અને દેશને વૈશ્વિક બનાવવાના સ્વપ્નને અવરોધી શકે છે. સરકારે તાજેતરમાં ઈન્ડિયા સેમિકન્ડક્ટર મિશન (ISM) ની સ્થાપના કરી અને દેશમાં સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગ અને મેન્યુફેક્ચરિંગ ઈકો-સિસ્ટમ બનાવવા માટે રૂ. 76,000 કરોડ ($10 બિલિયન) મંજૂર કર્યા.
આગામી 6 વર્ષ માટે રૂ. 76,000 કરોડની પ્રોડક્શન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) યોજના પ્રસ્તાવિત છે. આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ભારતને વિશ્વ બજારમાં મુખ્ય સેમિકન્ડક્ટર ઉત્પાદક તરીકે સ્થાપિત કરવાનો તેમજ તેને વૈશ્વિક હબ બનાવવાનો છે. આ યોજનાના ભાગરૂપે, ભારતને વૈશ્વિક હબ તરીકે સ્થાપિત કરવા માટે રૂ. 2.3 લાખ કરોડની પ્રોત્સાહક રકમ પ્રદાન કરવામાં આવશે.
નિષ્ણાતો કહે છે કે ભૌગોલિક રાજકીય તણાવ હવે એશિયાથી યુરોપમાં બદલાઈ ગયો છે અને દેશના મોટા ખેલાડીઓ સેમિકન્ડક્ટર મેન્યુફેક્ચરિંગમાંથી કાચા માલના પુરવઠામાં ક્ષમતા વિસ્તરણ અને રોકાણના નિર્ણયોના પુનઃમૂલ્યાંકનની જરૂર છે. રશિયા અને યુક્રેનમાંથી નિકાસ કરવામાં આવતી કેટલીક કાચી સામગ્રી, જેમ કે દુર્લભ ગેસ નિયોન, કેમિકલ C4F6 અને ધાતુઓ પેલેડિયમ, નિકલ, પ્લેટિનમ, રોડિયમ અને ટાઇટેનિયમ, સેમિકન્ડક્ટર ઉત્પાદન માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
જો કે, કાઉન્ટરપોઇન્ટ રિસર્ચ અનુસાર, પેલેડિયમ, પ્લેટિનમ અને રોડિયમ જેવી કિંમતી ધાતુઓનો મુખ્યત્વે વાહનો માટેના ઉત્પ્રેરક કન્વર્ટરમાં ઉપયોગ થાય છે. ટાઇટેનિયમ નાઇટ્રાઇડ (TiN) સેમિકન્ડક્ટર ઉત્પાદન માટે પ્રસાર અવરોધ તરીકે વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાતી સામગ્રી છે. નિષ્ણાતોના મતે, રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલ યુદ્ધ વિશ્વભરની સપ્લાય ચેનને અસર કરી રહ્યું છે, જેના કારણે સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સના સપ્લાયમાં ઘટાડો અને કિંમતોમાં વધારો થઈ શકે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે પાછલા વર્ષોમાં કોરોના મહામારીના કારણે ચીન સાથેના વેપારને અસર થઈ હતી, ત્યારબાદ દેશમાં સેમિકન્ડક્ટરની સપ્લાયમાં ઘટાડો થયો છે. સેમિકન્ડક્ટર એ વાહનોમાં વપરાતો મુખ્ય ભાગ છે, તેની સીધી અસર વાહનોના ઉત્પાદન અને વેચાણ બંને પર જોવા મળે છે. આ કારણે દેશના ઘણા પ્રખ્યાત વાહનોનો વેઇટિંગ પિરિયડ પણ વધી ગયો છે અને તેના કારણે ઓટો સેક્ટરને ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. હવે ભારત સ્થાનિક સ્તરે સેમિકન્ડક્ટર્સનું ઉત્પાદન કરીને ચીન પરની તેની નિર્ભરતા ઘટાડવા માંગે છે. આ માટે ગત કેન્દ્રીય બજેટમાં મોટી સ્કીમ લાવવાની સાથે જ મોટી રકમના રોકાણને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.