નવી દિલ્હીઃ ઉત્તર ભારતમાં ચાલી રહેલી તીવ્ર ગરમી વચ્ચે પશ્ચિમ બંગાળમાં ચક્રવાતી તોફાન મુશ્કેલીમાં વધારો કરશે. બંગાળની ખાડીમાં લો પ્રેશરનું ક્ષેત્ર બની રહ્યું છે. આ સંદર્ભે, હવામાન વિભાગે 25-26 મેના રોજ ચક્રવાત એલર્ટ જાહેર કર્યું છે. ચક્રવાતની અસરથી પશ્ચિમ બંગાળ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં મુશળધાર વરસાદ પડી શકે છે. ચોમાસાની શરૂઆત પહેલા બંગાળની ખાડીમાં ત્રાટકનાર આ પહેલું પ્રિ-મોન્સૂન ચક્રવાતી તોફાન છે. ખાસ વાત એ છે કે, હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં ચક્રવાતના નામકરણની સિસ્ટમ અનુસાર તેનું નામ રેમલ રાખવામાં આવ્યું છે.
હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે, બંગાળની ખાડીમાં તીવ્ર ચક્રવાત સર્જાઈ રહ્યું છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં રહેલું લો પ્રેશર હવે પશ્ચિમ-મધ્ય બંગાળની ખાડી પર ઉત્તર-પૂર્વ તરફ આગળ વધ્યું છે. 23 મે, 2024ના રોજ પશ્ચિમ-મધ્ય અને બંગાળની નજીકના દક્ષિણી ખાડી પર નીચું દબાણ રહે છે. આ સ્થિતિ બંગાળની ખાડીમાં મોટા ચક્રવાતનો સંકેત આપે છે. ચોમાસા પહેલા તેને બંગાળની ખાડીનું પ્રથમ ચક્રવાત કહેવામાં આવી રહ્યું છે. આ ચક્રવાત ઉત્તર-પૂર્વ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. ચક્રવાતી સિસ્ટમ શુક્રવારે સવાર સુધીમાં મધ્ય બંગાળની ખાડીમાં ડિપ્રેશનમાં કેન્દ્રિત થશે. બાદમાં તે ઉત્તર-પૂર્વ તરફ આગળ વધે તેવી શક્યતા છે.
જ્યારે, 25 મેની સવાર સુધીમાં તે પૂર્વ-મધ્ય ગલ્ફ પર ચક્રવાતી તોફાનમાં તીવ્ર બની શકે છે. આ પછી તે લગભગ ઉત્તર તરફ આગળ વધશે અને 26 મેની સાંજ સુધીમાં બાંગ્લાદેશ અને તેની આસપાસના પશ્ચિમ બંગાળના દરિયાકાંઠે ગંભીર ચક્રવાતી તોફાન તરીકે ટકરાઈ શકે છે. તે બાંગ્લાદેશ અને અડીને આવેલા પશ્ચિમ બંગાળના દરિયાકાંઠે 26 મે, રવિવારની સાંજ સુધીમાં ચક્રવાતી તોફાન તરીકે ત્રાટકે તેવી શક્યતા છે. રવિવારે આ ચક્રવાતને કારણે 102 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે પવન ફૂંકાવાની સંભાવના છે. આ દરમિયાન પશ્ચિમ બંગાળ, ઉત્તર ઓડિશા, મિઝોરમ, ત્રિપુરા અને દક્ષિણ મણિપુરના દરિયાકાંઠાના જિલ્લાઓમાં 26-27 મેના રોજ ભારે વરસાદની ચેતવણી આપવામાં આવી છે.
વરિષ્ઠ હવામાનશાસ્ત્રી એસસી રાઘવન કહે છે કે, નીચા દબાણની સિસ્ટમ ચક્રવાતમાં પરિવર્તિત થાય તે માટે દરિયાની સપાટીનું તાપમાન 27 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અને તેનાથી વધુ હોવું જરૂરી છે. બંગાળની ખાડીમાં દરિયાની સપાટીનું તાપમાન હાલમાં 30 ડિગ્રી સેલ્સિયસની આસપાસ છે. બંગાળની ખાડી અને અરબી સમુદ્ર આ સમયે ખૂબ જ ગરમ છે, તેથી આ ચક્રવાત આસાનીથી બની શકે છે.
રાઘવન કહે છે કે, મે 2009માં ચક્રવાતી તોફાન ‘આઈલા’એ પશ્ચિમ બંગાળના સુંદરબન વિસ્તારમાં તબાહી મચાવી હતી. આ ચક્રવાતી તોફાનથી માત્ર પશ્ચિમ બંગાળ જ નહીં પરંતુ બાંગ્લાદેશના દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો પણ બાકી નહોતા રહ્યા. જો આ વખતે ફરી બંગાળની ખાડીમાં ચક્રવાતી વાવાઝોડું સર્જાય તો જે દિવસે ‘આઈલા’નું આગમન થયું હતું તે જ દિવસે સાંજે ચક્રવાતી તોફાન ‘રેમલ’નું પણ આગમન થવાની સંભાવના છે. ત્યારે વર્ષ 2020માં ચક્રવાતી વાવાઝોડું ‘અમ્ફાન’ પશ્ચિમ બંગાળના દરિયાકાંઠાના શહેર દિઘા પાસે બપોરે 2.30 વાગ્યે લેન્ડફોલ કર્યું હતું. લેન્ડફોલ સમયે આ ચક્રવાતી વાવાઝોડાની ઝડપ લગભગ 190 કિમી પ્રતિ કલાકની હતી અને કોલકાતાને સંપૂર્ણપણે તબાહ કર્યા બાદ આ ચક્રવાતી તોફાન બપોરે લગભગ 3 વાગ્યે લગભગ 110 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે પસાર થયું હતું. જેના કારણે બંગાળમાં ઘણું નુકસાન થયું.
મુંબઈમાં તેની કોઈ અસર જોવા નહીં મળે
અહીં સરકારે માછીમારોને 27મી મે સુધી દરિયાકાંઠે પાછા ફરવાની અને બંગાળની ખાડીમાં ન જવાની સલાહ આપી છે. વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે, ગરમ સમુદ્રની સપાટીના તાપમાનને કારણે ચક્રવાત ઝડપથી તીવ્ર બને છે અને લાંબા સમય સુધી તેની તાકાત જાળવી રાખે છે. તેના કારણે મહાસાગરો ગ્રીનહાઉસ ગેસના ઉત્સર્જનમાંથી મોટાભાગની વધારાની ગરમીને શોષી લે છે. 1880માં રેકોર્ડ શરૂ થયા પછી છેલ્લા 30 વર્ષોમાં દરિયાની સપાટીનું સૌથી વધુ તાપમાન જોવા મળ્યું છે.
આ દરમિયાન હવામાન વિભાગે મુંબઈ માટે રાહતના સમાચાર આપ્યા છે. હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે, તોફાનને લઈને મુંબઈ માટે કોઈ ચેતવણી જાહેર કરવામાં આવી નથી. આ વાવાઝોડું મુંબઈના કિનારા સુધી પહોંચવાની શક્યતા ઓછી છે. મુંબઈમાં હવામાન શુષ્ક રહી શકે છે. જો કે, રાયગઢ જેવા કેટલાક વિસ્તારોમાં હળવો વરસાદ થઈ શકે છે.