Human Vestigial Organs: હોમો સેપિયન્સ એટલે કે આધુનિક માનવ બનવાની સફર એક કે બે હજાર વર્ષની નથી, પણ લાખો વર્ષોની સફર છે. આ સમય દરમિયાન પ્રાણીઓની ઘણી પ્રજાતિઓ પૃથ્વી પરથી લુપ્ત થઈ ગઈ. ઘણા વધુ લુપ્ત થવાના આરે છે. પર્યાવરણના બદલાવ સાથે જે પોતાનામાં પરિવર્તન ન લાવી શક્યું, તેનો અંત આવ્યો. પરિવર્તનના આ ક્રમમાં મનુષ્યમાં પણ અનેક ફેરફારો થયા. ચાર પગથી શરૂ થયેલી આ યાત્રા હવે બે પગે આવી છે. દરમિયાન શરીરના આવા કેટલાક અંગો જેનો પહેલા શરીરમાં ખાસ ઉપયોગ થતો હતો પરંતુ હવે તેનો કોઈ ઉપયોગ નથી. પરંતુ હવે તેમના કેટલાક અવશેષો આપણા શરીરમાં રહી ગયા છે. ચાલો જાણીએ માનવ શરીરમાં આ વેસ્ટિજિયલ અંગોનો શું ઉપયોગ થતો હતો?
પરિશિષ્ટ
આજે આપણા શરીરમાં જોવા મળતા એપેન્ડિક્સનું કોઈ કામ નથી. જો તેને શરીરમાંથી કાઢી નાખવામાં આવે તો પણ તેનાથી આપણા શરીરમાં કોઈ ફરક પડવાનો નથી. પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે આપણા પૂર્વજોમાં એપેન્ડિક્સ તેમના પાચનના કાર્યમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તે તેમનામાં રહેલા સેલ્યુલોઝને પચાવવા માટે વપરાય છે.
નિક્ટિટેટિંગ મેમ્બ્રેન
નિક્ટિટેટિંગ મેમ્બ્રેન એ આંખમાં જોવા મળતી પોપચાંની છે. જે આજે પણ કેટલાક ખાસ પ્રાણીઓમાં જોવા મળે છે. તેને ત્રીજી પાંપણ પણ કહેવામાં આવે છે, જે આંખોનું રક્ષણ કરે છે અને તેને ભેજવાળી રાખે છે તેમજ જોવામાં પણ મદદ કરે છે. પરંતુ મનુષ્યોમાં હવે તે માત્ર એક અવશેષ અંગ જ રહી ગયું છે.
હેલિક્સ
કાનની બહારની ધાર, જેને હેલિક્સ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેને હવે કોઈ ખાસ કામ નથી. પરંતુ કેટલાક પ્રાણીઓમાં તેનો ઉપયોગ બાહ્ય ધ્વનિ વેબ એકત્રિત કરવા માટે થાય છે.
આ પણ યાદીમાં સામેલ છે
એ જ રીતે, કાકડાનું કામ ચેપથી બચાવવાનું છે, કોક્સિક્સ કે જેમાંથી પૂંછડી એકવાર બહાર આવી હતી અને ડહાપણ દાંત જે કાચું માંસ ચાવવામાં મદદ કરે છે. હવે તેમનું માનવ શરીરમાં કોઈ ખાસ કામ બાકી નથી. પરંતુ આ અંગો માનવ વિકાસના ક્રમને સમજવામાં વૈજ્ઞાનિકોને ઘણી મદદ કરે છે.