ગઇકાલે ભારતના પ્રખ્યાત આધ્યાત્મિક ગુરુ સ્વામી વિવેકાનંદની જન્મજયંતિ હતી, જેમને યુવા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. વિવેકાનંદે બહુ નાની ઉંમરે સન્યાસ લીધો હતો. જ્યારે તેઓ સન્યાસી બનવાની તૈયારીમાં હતા ત્યારે એક વેશ્યાએ તેમને સન્યાસીનો સાચો અર્થ સમજાવ્યો.
સંપૂર્ણ વાર્તા શું છે
વિવેકાનંદના આ જીવન પ્રસંગનું વર્ણન ઓશોની વાર્તાઓમાં જોવા મળે છે. બન્યું એવું કે જયપુરના રાજા, જે વિવેકાનંદના મોટા ચાહક હતા, તેમણે એકવાર તેમને આમંત્રણ મોકલ્યું. શાહી પરંપરા મુજબ રાજાએ વિવેકાનંદને આવકારવા માટે ઘણા નર્તકોને બોલાવ્યા. તેમની વચ્ચે એક વેશ્યા પણ હતી.
બાદમાં રાજાને પોતાની ભૂલનો અહેસાસ થયો કે સાધુની યજમાની કરતી વખતે વેશ્યાને આમંત્રણ ન આપવું જોઈએ. તે સન્યાસીઓ માટે અશુદ્ધ ગણાય છે. જોકે, રાજાને આ વાતની જાણ થઈ ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ચૂક્યું હતું. રાજાએ વેશ્યાને મહેલમાં બોલાવી લીધી હતી અને બધી જ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી.
જ્યારે વિવેકાનંદને આ વાતની ખબર પડી તો તેઓ નારાજ થઈ ગયા. તે હજી સંપૂર્ણ સન્યાસી બન્યા ન હતા તેથી તે સ્ત્રીઓ પ્રત્યે આકર્ષણ ટાળવા માટે તેમના શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો કરતા હતા. જો તે સંપૂર્ણ સન્યાસી બની ગયા હોત તો તેમને કોઈ વાંધો ન હોત કે કોઈ વેશ્યા તેમને આશ્રય આપવા માટે બોલાવવામાં આવી હોય.
સાધુ બનવાની પ્રક્રિયામાં વિવેકાનંદ પણ પોતાની જાતીય ઈચ્છાઓને દબાવી રહ્યા હતા, તેથી તેમણે પોતાને એક રૂમમાં બંધ કરી દીધા અને ગણિકાના પડછાયાથી બચવા બહાર આવવાની ના પાડી. મહારાજા આવ્યા અને વિવેકાનંદની માફી માંગી. તેમણે કહ્યું કે તેમણે પહેલાં ક્યારેય કોઈ સાધુનું આયોજન કર્યું નથી તેથી તેમને ખબર ન હતી કે શું કરવું. વિવેકાનંદને રૂમમાંથી બહાર આવવા વિનંતી કરતા તેમણે કહ્યું કે વેશ્યા દેશની સૌથી મોટી વેશ્યા છે અને તેને અચાનક પરત મોકલી દેવી અપમાન હશે. પરંતુ વિવેકાનંદ ખૂબ ગુસ્સે થયા અને કહ્યું કે તેઓ ક્યારેય વેશ્યાની સામે નહીં આવે.
તેમના શબ્દો સાંભળીને વેશ્યા નિરાશ થઈ ગઈ અને તેણે વિવેકાનંદ માટે ગીતો ગાવાનું શરૂ કર્યું. તેણીએ ગીત દ્વારા કહ્યું, ‘મને ખબર છે, હું તારા લાયક નથી, પરંતુ તમે મારા પર થોડી દયા કરી શક્યા હોત. હું જાણું છું કે હું શેરી ગંદકી છું. પણ તમારે મને ધિક્કારવાની જરૂર નથી. મારું અસ્તિત્વ નથી, હું અજ્ઞાની છું, હું પાપી છું. પણ તમે તો સંત છો, તો પછી મારાથી કેમ ડરો છો?’
આ બધું સાંભળીને વિવેકાનંદને અચાનક પોતાની ભૂલનો અહેસાસ થયો. તેઓએ વિચાર્યું કે તે વેશ્યાનો સામનો કરવામાં આટલો ડર કેમ લાગે છે? એમાં ખોટું શું છે?
પછી તેમને સમજાયું કે વેશ્યાના આકર્ષણનો ડર તેના મનમાં છે. જો તે આ ડર છોડી દેશે તો તેનું મન શાંત થઈ જશે અને તે નિવૃત્તિ તરફ આગળ વધશે. ગીત સાંભળીને તેણે તરત જ દરવાજો ખોલ્યો અને વેશ્યાને પ્રણામ કર્યા. તેણે વેશ્યાને કહ્યું, ‘ઈશ્વરે આજે એક મોટું રહસ્ય જાહેર કર્યું છે. મને ડર હતો કે મારી અંદર કોઈ વાસના હશે પણ તેં મને સંપૂર્ણ રીતે હરાવ્યો. આવો શુદ્ધ આત્મા મેં પહેલાં ક્યારેય જોયો નથી.’
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, ‘જો હું અત્યારે તમારી સાથે એકલો હોઉં તો પણ મારા મનમાં કોઈ ડર નહીં હોય.’
