26 સપ્ટેમ્બર 2022ની તારીખ ઐતિહાસિક બનવા જઈ રહી છે. ડાર્ટ મિશન જે ગયા વર્ષે છોડવામાં આવ્યું હતું, તે એસ્ટરોઇડ સાથે અથડાઈને તેની દિશા બદલવાનો પ્રયાસ કરશે. જો આ મિશન સફળ રહેશે તો ભવિષ્યમાં પૃથ્વીને લઘુગ્રહોના હુમલાથી બચાવવી સરળ બની જશે. કારણ કે પૃથ્વી પર ‘આપત્તિ’ લાવવાના તમામ ભય એસ્ટરોઇડ હુમલા સાથે સંબંધિત છે. આ મિશન નાસા અને સ્પેસએક્સ દ્વારા એકસાથે મોકલવામાં આવ્યું હતું.
આ મિશનનો હેતુ માત્ર એટલો જ છે કે જો ડાર્ટ મિશન એસ્ટરોઇડ સાથે ફરતા ચંદ્ર સાથે અથડાશે. તે ચંદ્ર ફરીથી લઘુગ્રહ સાથે ટકરાશે. જેના કારણે બંનેની દિશા બદલાઈ જશે. જો દિશા બદલાય તો તે મોટી સિદ્ધિ ગણાશે. જો નહીં તો મિશન ફરીથી બદલવામાં આવશે. નવું મિશન પણ મોકલી શકાય છે. ડાર્ટ મિશનનું અવકાશયાન લગભગ 24 હજાર કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે લઘુગ્રહ સાથે ટકરાશે. આ અથડામણ પહેલા, અવકાશયાન એસ્ટરોઇડ ડીડીમોસના વાતાવરણ, માટી, પથ્થર અને બંધારણનો પણ અભ્યાસ કરશે.
આ મિશન દરમિયાન શું થશે?
ડાર્ટ મિશન એટલે ડબલ એસ્ટરોઇડ રીડાયરેક્શન ટેસ્ટ (ડાર્ટ). જે ટેક્નિકનો ઉપયોગ કરીને આ કામ કરવામાં આવશે તેને કાઈનેટિક ઈમ્પેક્ટર ટેકનિક કહેવામાં આવે છે. આ ટેકનિકથી પૃથ્વી તરફ આવતા એસ્ટરોઇડ સાથે અવકાશયાનને ટક્કર આપીને દિશા બદલાશે. નાસા જે એસ્ટરોઇડ પર ડાર્ટ વડે હુમલો કરશે તેનું નામ ડિડીમોસ છે.
ડીડીમોસ એસ્ટરોઇડનો વ્યાસ 2600 ફૂટ છે. તેની આસપાસ ચંદ્ર પણ ફરતો હોય છે. તેનું નામ ડિમોર્ફોસ છે. ડાર્ટ ડિમોર્ફોસ સાથે સ્પર્ધા કરશે. ચંદ્રનો વ્યાસ 525 ફૂટ છે. નાસા આ નાના ચંદ્ર જેવા પથ્થરને નિશાન બનાવશે. પછી તે તેના લઘુગ્રહ સાથે અથડાશે. આ પછી, બંનેની ગતિ અને દિશામાં ફેરફારનો અભ્યાસ કરવામાં આવશે.
DART અવકાશયાનની ઝડપ?
નાસાના પ્લેનેટરી ડિફેન્સ ઓફિસર લિંડલી જોન્સને કહ્યું કે આ અથડામણથી અમે નવી ટેક્નોલોજીની ક્ષમતા જાણીશું. એ પણ જાણવા મળશે કે આટલું જ કામ કરશે કે પછી પૃથ્વીને આવા લઘુગ્રહોથી બચાવવા માટે કોઈ નવો રસ્તો શોધવો જોઈએ. સ્પેસક્રાફ્ટ વધુ ઝડપે ડિમોર્ફોસ સાથે ટકરાઈ શકતું નથી. તેનાથી ખતરો એ છે કે ચંદ્ર પોતાનો લઘુગ્રહ છોડીને અવકાશમાં બીજી કોઈ દિશામાં જઈ શકે છે. આ મિશનને નિષ્ફળ કરશે. જો અથડામણને કારણે ચંદ્ર અને પછી ડીડીમોસની ગતિમાં થોડો ફેરફાર થાય છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે મિશન સફળ છે. અવકાશમાં એક ડિગ્રીના ખૂણાના ફેરફારની પણ મોટી અસર થઈ શકે છે. પૃથ્વી સાથે એસ્ટરોઇડની અથડામણને અટકાવી શકાય છે
DART મોનિટર કરવા માટે બીજું અવકાશયાન
ઇમેજિંગ એસ્ટરોઇડ્સ માટે લાઇટ ઇટાલિયન ક્યુબસેટ (LICIACube) પણ ડાર્ટ અવકાશયાનની તમામ પ્રવૃત્તિઓ સાથે છે. અથડામણ દરમિયાન, આ વાહન એસ્ટરોઇડની નજીકથી પસાર થશે જેથી તે અથડામણના ફોટા લઈ શકે. તેનો ફોટો પૃથ્વી પર મોકલો. નાસાએ પૃથ્વીની આસપાસ 8000 થી વધુ નજીકની પૃથ્વીની વસ્તુઓ રેકોર્ડ કરી છે.
નાસા દ્વારા રેકોર્ડ કરાયેલી પૃથ્વીની નજીકની કેટલીક વસ્તુઓનો વ્યાસ 460 ફૂટથી વધુ છે. જો આ કદનો પથ્થર અમેરિકા પર પડે છે, તો તે કોઈપણ એક રાજ્યને સંપૂર્ણપણે નષ્ટ કરી શકે છે. જો તે દરિયામાં પડે તો મોટી સુનામી લાવી શકે છે. જો કે, નાસાએ ખાતરી આપી છે કે પૃથ્વીની આસપાસ ફરતા 8000 પથ્થરોમાંથી એક પણ આગામી 100 વર્ષ સુધી પૃથ્વી સાથે ટકરાશે નહીં.