એટીએમમાંથી પૈસા ઉપાડતી વખતે ઘણી વખત ફાટેલી નોટો બહાર આવે છે. ફાટેલી નોટ જોઈને લોકોના કપાળ પર ભાર આવી જાય છે અને તેઓ વિચારમાં પડી જાય છે કે હવે આ નોટનું શું થશે? કારણ કે દુકાનદારો ફાટેલી નોટો સ્વીકારવાનો સ્પષ્ટ ઇનકાર કરે છે. પરંતુ આવા કિસ્સાઓમાં કોઈએ ગભરાવાની જરૂર નથી. જો તમારી પાસે ફાટેલી નોટો છે, તો તમે તેને સરળતાથી બેંકમાં જઈને બદલી શકો છો. આ માટે કોઈપણ પ્રકારનો ચાર્જ લેવામાં આવતો નથી.
બેંકો નોટ બદલવાની ના પાડી શકે નહીં
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (આરબીઆઈ) એ એટીએમમાંથી વિતરિત થયેલી ફાટેલી જૂની નોટોને બદલવા માટે નિયમો બનાવ્યા છે. નિયમો અનુસાર, બેંક એટીએમમાંથી વિતરિત થયેલી ફાટેલી નોટને એક્સચેન્જ કરવાનો ઇનકાર કરી શકતી નથી. તમે તેને સરળતાથી બદલી શકો છો. આ માટે કોઇપણ પ્રકારની લાંબી પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવાની જરૂર નથી. જુલાઈ 2016 માં, રિઝર્વ બેંકે એક પરિપત્રમાં કહ્યું હતું કે જો અન્ય બેંકો ખરાબ નોટો બદલવાની ના પાડે છે, તો તેમને 10,000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. આ નિયમ તમામ બેંક શાખાઓને લાગુ પડે છે.
રિઝર્વ બેંકના જણાવ્યા અનુસાર જો એટીએમમાંથી ખરાબ કે નકલી નોટ નીકળે છે તો તેની જવાબદારી બેંકની છે. જો નોટમાં કોઈ પણ પ્રકારની ખામી હોય તો બેંકના કર્મચારીઓ દ્વારા તેની તપાસ કરવી જોઈએ. જો નોટ પર સીરીયલ નંબર, મહાત્મા ગાંધીનો વોટરમાર્ક અને રાજ્યપાલના શપથ દેખાય છે તો બેંકે કોઈપણ સંજોગોમાં નોટ બદલવી પડશે.
વિનિમયની છે મર્યાદા
રિઝર્વ બેંક ફાટેલી નોટો અંગે સમયાંતરે પરિપત્ર જારી કરતી રહે છે. તમે કોઈપણ બેંક શાખા અથવા રિઝર્વ બેંક ઓફિસમાં આવી નોટો સરળતાથી બદલી શકો છો. જો કે, નોટ બદલવાની પણ એક નિશ્ચિત મર્યાદા છે. રિઝર્વ બેંકના નિયમો અનુસાર એક વ્યક્તિ એક સમયે વધુમાં વધુ 20 નોટો બદલી શકે છે. ઉપરાંત, આ નોટોની કુલ કિંમત 5000 રૂપિયાથી વધુ ન હોવી જોઈએ. જો કે, ગંભીર બર્ન અથવા ફ્રેગમેન્ટેશનના કિસ્સામાં નોટો બદલી શકાતી નથી. આવી નોટો રિઝર્વ બેંકની ઈસ્યુ ઓફિસમાં જ જમા કરાવી શકાય છે.
બેંકમાં ફાટેલી નોટો કેવી રીતે બદલવી?
એટીએમમાંથી ફાટેલી નોટો કાઢવા માટે તમારે તે બેંકમાં જવું પડશે જેના એટીએમમાંથી નોટો ઉપડી છે. ત્યાં તમારે અરજી લખવી પડશે. જેમાં તમારે તારીખ, સમય, સ્થળની માહિતી લખવાની રહેશે જ્યાંથી પૈસા ઉપાડવામાં આવ્યા છે. આ પછી, એટીએમમાંથી ટ્રાન્ઝેક્શન સંબંધિત સ્લિપ પણ એપ્લિકેશન સાથે જોડવાની રહેશે. જો સ્લિપ જનરેટ ન થઈ હોય તો મોબાઈલ પર જે ટ્રાન્ઝેક્શન આવ્યું છે તેની વિગતો આપવી પડશે. આ પછી તમારી નોટો બેંક દ્વારા બદલી આપવામાં આવશે.