દરેક સ્ત્રીના જીવનમાં ગર્ભાવસ્થા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આ દરમિયાન મહિલાઓના શરીરમાં ઘણા ફેરફારો જોવા મળે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્ત્રીઓને ઘણી સાવચેતી રાખવા માટે કહેવામાં આવે છે.
ગર્ભાવસ્થા એ એવો સમય છે જ્યારે સ્ત્રીઓના શરીરમાં ઘણી બધી વસ્તુઓ થવા લાગે છે, જેમાંથી એક આયર્નની ઉણપ છે. જો કે મહિલાઓ માટે આયર્ન ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મહિલાઓને તેની ખૂબ જરૂર હોય છે. ભારતમાં ઘણી સ્ત્રીઓ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન આયર્નની ઉણપનો સામનો કરે છે. જેના કારણે મહિલા અને તેના ગર્ભસ્થ બાળકના શરીર પર તેની ખૂબ જ ખરાબ અસર પડે છે.
આ અંગે ભારતીય મહિલાઓમાં જાગૃતિ લાવવા માટે ‘પ્રોજેક્ટ સ્ત્રીધન’એ તાજેતરમાં એક જાહેરાત કરી છે. તે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ભારતમાં બેબી શાવરની વિધિઓ દર્શાવે છે. જાહેરખબરમાં બેબી શાવર દરમિયાન મહિલાઓને સોના, ચાંદી કે હીરાની જ્વેલરી આપવાને બદલે આયર્નની ઉણપ પૂરી કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે.
આ જાહેરાત દ્વારા ગર્ભવતી મહિલાઓના શરીરમાં લોહીની ઉણપને એનિમિયાનું મુખ્ય કારણ જણાવવામાં આવ્યું છે. જો સગર્ભા સ્ત્રીને એનિમિયા હોય તો તેના બાળક પર પણ તેની ખરાબ અસર પડે છે. આ જાહેરાતમાં દાડમ, ચેરી, મકાઈ અને લાલ બેરી જેવી મહિલાઓને શરીરમાં આયર્નની ઉણપ જેવી વસ્તુઓ ખાતી દર્શાવવામાં આવી છે.
View this post on Instagram
આ જાહેરાત દ્વારા બેબી શાવર સેરેમનીમાં સોના અને ચાંદીમાં રોકાણ કરવાને બદલે, ગર્ભવતી મહિલાઓને શરીરમાં આયર્નની ઉણપને પહોંચી વળવા માટે યોગ્ય ખોરાક અને સપ્લીમેન્ટ્સમાં રોકાણ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS) ના એક અહેવાલ મુજબ, ભારતના ઘણા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં તાજેતરના ભૂતકાળમાં બાળકો અને સ્ત્રીઓમાં એનિમિયાના કેસોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. વર્ષ 2019માં કરાયેલા સર્વેમાં 68.4 ટકા બાળકો અને 66.4 ટકા મહિલાઓ એનિમિયાથી પીડિત હતી. ત્યાં જ વર્ષ 2016 માં, 35.7 ટકા બાળકો અને 46.1 ટકા મહિલાઓને એનિમિયા હતી.
2016ના વૈશ્વિક પોષણ સર્વે અનુસાર, મહિલાઓમાં એનિમિયાના સંદર્ભમાં ભારત 180 દેશોમાંથી 170મા ક્રમે છે. ત્યાં જ WHO અનુસાર 15 થી 49 વર્ષની અથવા 12 થી 49 વર્ષની મહિલાઓના શરીરમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર 12 ગ્રામ પ્રતિ ડેસિલિટરથી ઓછું છે અને 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર 11.0 કરતા ઓછું છે. ગ્રામ દીઠ ડેસીલીટરને એનિમિયાની સ્થિતિ માનવામાં આવે છે.
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન એનિમિયાના લક્ષણો
– થાક
– માથાનો દુખાવો
– ત્વચા પીળી થવી
કોઈ વસ્તુની તૃષ્ણા અથવા બરફ ખાવાની ઈચ્છા.
– લો બ્લડ પ્રેશર
– ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન શરીરમાં આયર્નની ઉણપના કારણો
આપણું શરીર હિમોગ્લોબિન બનાવવા માટે આયર્નનો ઉપયોગ કરે છે. હિમોગ્લોબિન એક પ્રકારનું પ્રોટીન છે જે શરીરના તમામ પેશીઓમાં ઓક્સિજન પહોંચાડવાનું કામ કરે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, શરીરમાં લોહીનું પ્રમાણ નોંધપાત્ર રીતે વધે છે, જેના કારણે શરીરને વધુ આયર્નની જરૂર પડે છે. સગર્ભા સ્ત્રીના શરીરને વધુ લોહી બનાવવા માટે વધુ આયર્નની જરૂર હોય છે જેથી કરીને ગર્ભસ્થ બાળકને ઓક્સિજન પૂરો પાડી શકાય. આવી સ્થિતિમાં, જો તમારા શરીરમાં પૂરતું આયર્ન નથી, તો તમને એનિમિયાની સમસ્યા થઈ શકે છે.
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન એનિમિયાની સમસ્યા કેવી રીતે દૂર કરવી?
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, ડોકટરો મહિલાઓને આયર્ન સપ્લિમેન્ટ્સ આપે છે જેથી કરીને તેમના શરીરમાં આયર્નની ઉણપને પૂરી કરી શકાય. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, સ્ત્રીઓને દરરોજ 27 મિલિગ્રામ આયર્નની જરૂર હોય છે. આહારમાં પોષક તત્વોનો સમાવેશ કરીને આયર્નની ઉણપને પૂરી કરી શકાય છે. જો શરીરમાં આયર્નની ઉણપ હોય તો ગર્ભવતી મહિલાઓએ લીલા શાકભાજી, કઠોળ, વટાણા અને ટામેટા કે સંતરાનો રસ લેવો જોઈએ.