NewsScienceViral

પ્લુટો પાસેથી 9મા ગ્રહની સ્થિતિ કેમ છીનવાઈ ગઈ, 92 વર્ષ પહેલા કઈ છોકરીએ તેને નામ આપ્યું?

લાંબા સમયથી શાળાઓમાં શીખવવામાં આવતું હતું કે પ્લુટો એ સૌરમંડળનો સૌથી નાનો અને સૌથી દૂરનો ગ્રહ છે. તેને સૌરમંડળના 9મા ગ્રહ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યો હતો. પ્લુટોની શોધ 92 વર્ષ પહેલા 1930માં થઈ હતી પરંતુ એક દિવસ એવો આવ્યો જ્યારે તેની ઓળખ છીનવાઈ ગઈ. 26 ઓગસ્ટ 2006 આ ઐતિહાસિક તારીખ હતી. જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય ખગોળીય સંઘે ગ્રહની વ્યાખ્યા બદલી અને પ્લુટોએ 9મા ગ્રહનું બિરુદ ગુમાવ્યું.

આ રીતે સૌરમંડળમાં માત્ર 8 ગ્રહોની ઓળખ થઈ હતી. આ ખિતાબ ગુમાવ્યા પછી પ્લુટોને વામન ગ્રહનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો. પ્લુટો એક એવો ગ્રહ છે જે તેની શોધ સમયે જ ઓળખાયો હતો. 1930 માં આંતરરાષ્ટ્રીય ખગોળીય સંઘે તેને 9મા ગ્રહનો દરજ્જો આપ્યો હતો.

આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે એવું કયું કારણ હતું કે જેના કારણે પ્લુટોનું નામ છીનવાઈ ગયું અને 92 વર્ષ પહેલાં આ નામ રાખનાર વિદ્યાર્થી કોણ હતો? જાણો આ સવાલોના જવાબ…

સૌરમંડળમાં ગ્રહની વ્યાખ્યા બદલવાનો નિર્ણય કેવી રીતે લેવામાં આવ્યો?

1990 ના દાયકામાં ખગોળશાસ્ત્રીઓએ સૂર્યમંડળમાં એવી ઘણી વસ્તુઓ શોધવાનું શરૂ કર્યું. જે પ્લુટો જેવી હતી. તેથી સૂર્યમંડળના ગ્રહોની વ્યાખ્યા શું હોવી જોઈએ તે અંગે નવી ચર્ચા ઊભી થઈ. કેટલાક વૈજ્ઞાનિકો એવા પણ હતા જેમણે દલીલ કરી હતી કે પ્લુટો ખૂબ જ નાનો છે, ચંદ્ર કરતાં ઘણો નાનો છે. તેથી તેને સૌરમંડળનો ગ્રહ ન ગણવો જોઈએ. આ ચર્ચાનો અંત લાવવા માટે વૈજ્ઞાનિકોએ એક કોન્ફરન્સનું આયોજન કર્યું હતું.

શા માટે પ્લુટોને તેના 9મા ગ્રહનો દરજ્જો છીનવી લેવામાં આવ્યો?

2006 માં ચેક રિપબ્લિકની રાજધાની પ્રાગમાં અઢી હજાર ખગોળશાસ્ત્રીઓ એકઠા થયા અને ગ્રહની નવી વ્યાખ્યા કરવામાં આવી. કયા ગ્રહને સૌરમંડળનો ગ્રહ ગણવામાં આવશે તે માટે 3 ધોરણો નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. પ્રથમ- તેના માટે સૂર્યની આસપાસ ફરવું ફરજિયાત છે. બીજું- તે પોતાના ગુરુત્વાકર્ષણ બળ દ્વારા ગોળાકાર બનવા માટે ઓછામાં ઓછું એટલું મોટું હોવું જરૂરી છે અને ત્રીજી શરત એ હતી કે તે પોતાને અન્ય લઘુગ્રહથી અલગ કરી શકે અને સ્વતંત્ર ભ્રમણકક્ષા બનાવી શકે.

ત્રણેય શરતોને ધોરણસરનો દરજ્જો આપવા માટે મતદાન પણ કરાયું હતું. મોટાભાગના ખગોળશાસ્ત્રીઓ આ ત્રણ પરિમાણો પર તેમની મહોર લગાવે છે. આશ્ચર્યની વાત એ હતી કે પ્લુટો આ ત્રણેય માપદંડોને પૂર્ણ કરતો ન હતો. આ રીતે તેણે તેની સ્થિતિ ગુમાવી દીધી.

આ ઘટના બાદ છેલ્લા ઘણા સમયથી તેને એ જ માન્યતા પાછી આપવાની વાત ચાલી રહી હતી. કેટલાક વૈજ્ઞાનિકોએ સૂચવ્યું કે પ્લુટોને નવ ગ્રહોથી અલગ કરવું એ એક ભૂલ હતી. તેથી ઇન્ટરનેશનલ એસ્ટ્રોનોમિકલ યુનિયનની વ્યાખ્યા રદ કરીને તેને તે જ દરજ્જો આપવામાં આવે. અત્યાર સુધી આ શક્ય બન્યું નથી.

918માં જન્મેલા વેનેશિયા બર્ને પ્લુટો નામ આપ્યું અને 2009માં દુનિયાને અલવિદા કહ્યું.

92 વર્ષ પહેલા પ્લુટો નામ આપનાર વિદ્યાર્થી કોણ હતો?

અમેરિકન વૈજ્ઞાનિક ક્લાઈડ ડુબુ ટોમ્બોગે 1930માં પ્લુટોની શોધ કરી હતી. પરંતુ તેનું નામ 11 વર્ષની છોકરીએ પ્લુટો રાખ્યું હતું. યુવતીનું નામ વેનેશિયા બર્ન હતું અને તે લંડનની ઓક્સફોર્ડ સ્કૂલમાં ધોરણ 11ની વિદ્યાર્થીની હતી.

જ્યારે નામકરણનો વારો આવ્યો ત્યારે વૈજ્ઞાનિકોએ લોકોને નામ આપવા કહ્યું. આવી સ્થિતિમાં વેનેશિયાએ પ્લુટો નામ સૂચવ્યું અને કહ્યું – રોમમાં અંધકારના દેવતા પ્લુટો કહેવાય છે. તે સૂર્યમંડળના અંધકારમાં ગ્રહની પરિક્રમા કરે છે, તેથી તેનું નામ પ્લુટો છે. આખરે આ નામ પર મહોર લાગી.

Related Articles

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker