1 ઓક્ટોબરથી બેન્કિંગ અને નાણાકીય ક્ષેત્રને લગતા ઘણા નિયમો બદલાશે. ત્રણ બેંકોની ચેકબુક બદલવાની સાથે ક્રેડિટ, ડેબિટ કાર્ડ સંબંધિત નિયમો પણ બદલાશે. ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ 1 ઓક્ટોબર, 2021 થી કોઈના બેંક ખાતામાં ઓટો-ડેબિટ સુવિધા માટે કેટલીક નવી સુરક્ષા સુવિધાઓનો ઉપયોગ ફરજિયાત બનાવ્યો છે.
નવા નિયમો મુજબ, જેઓ તેમના બેંક ખાતામાંથી રિકરિંગ બિલ અથવા સમાન માસિક હપ્તા (EMI) ચૂકવવા માટે ઓટો-ડેબિટ સુવિધાનો ઉપયોગ કરે છે, તેમને 1 ઓક્ટોબરથી મેન્યુઅલી કેટલાક ઓટો-ડેબિટ વ્યવહારો કરવા પડશે. જ્યારે એક્સિસ અને HDFC જેવી ઘણી બેંકોએ તેમના ગ્રાહકોને આગામી ઓટો-ડેબિટ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં નિષ્ફળતાની શક્યતા અંગે પહેલેથી જ ચેતવણી આપી દીધી હતી, કેટલાક પેમેન્ટ સર્વિસ પ્રોવાઇડરોએ RBI ના નવા નિયમોનું પાલન કરવાનું બાકી છે.
HDFC બેન્કે તેની વેબસાઇટ પર લખ્યું છે કે “ગ્રાહકોની સલામતી માટે, રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) એ કાર્ડ પેમેન્ટ માટે નવા સુરક્ષા પગલાં રજૂ કર્યા છે. મહેરબાની કરીને નોંધ કરો: 1 ઓક્ટોબર, 2021 થી, HDFC બેંક વેપારી વેબસાઈટ/એપ પર આપવામાં આવેલ તેના ક્રેડિટ કાર્ડ/ડેબિટ કાર્ડ પર કોઈ સ્થાયી સૂચના (રિકરિંગ પેમેન્ટની પ્રક્રિયા માટે ઈ-આદેશ) મંજૂર આપશે નહીં, જ્યાં સુધી આ RBI ની પાલન પ્રક્રિયા મુજબ ન હોય.
એક્સિસ બેંકે કહ્યું, “RBI ની રિકરિંગ પેમેન્ટ ગાઈડલાઈન્સ w.e.f. 20-09-21 સુધી, પુનરાવર્તિત વ્યવહારો માટે તમારા એક્સિસ બેંક કાર્ડ પર સ્ટેન્ડિંગ સૂચના સ્વીકારવામાં આવશે નહીં. તમે તમારા કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને સીધી વેપારીને અવિરત સેવા માટે ચૂકવણી કરી શકો છો.
RBI નું નવું માળખું ‘ઈ-મેન્ડેટ’ પર પ્રક્રિયા કરવા માટે, RBI અને નેશનલ પેમેન્ટ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) દ્વારા રિકરિંગ ઓનલાઈન ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ડિજિટલ પેમેન્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માર્ચ 2021 થી લાગુ થવા માટે 2018 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. બાદમાં 1 ઓક્ટોબર, 2021 પર ધકેલી દેવામાં આવી હતી, કારણ કે ઘણા હિસ્સેદારોએ અમલીકરણ માટે વધુ સમય માંગ્યો હતો.
ઇ-મેન્ડેટ મૂળભૂત રીતે સ્થાયી સૂચનાઓનો સમૂહ છે જે બેંકો અને કોર્પોરેટ્સને ગ્રાહકો પાસેથી વર્ચ્યુઅલ અને માનવ હસ્તક્ષેપ વગર ચુકવણી એકત્રિત કરવાની મંજૂરી આપે છે. તે બેન્કોને તમારી EMI, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ SIP, ડિજિટલ સબ્સ્ક્રિપ્શન વગેરે માટે ઓટો-ડેબિટ વિનંતીઓ પર પ્રક્રિયા કરવા સક્ષમ બનાવે છે.
નવા નિયમો મુજબ, ડેબિટ કાર્ડ્સ, ક્રેડિટ કાર્ડ્સ, યુપીઆઈ અને અન્ય પ્રીપેડ પેમેન્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ (PPI) મારફતે કરવામાં આવેલા 5,000 રૂપિયાથી ઓછા તમામ ઓટો-ડેબિટ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે, સેન્ટ્રલ બેન્કે અધિકૃતતાનું વધારાનું પરિબળ (AFA) રજૂ કર્યું છે. જ્યારે રૂ. 5,000 થી વધુના ઓટો-ડેબિટ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે, ટ્રાન્ઝેક્શનને ગ્રાહક દ્વારા વન-ટાઇમ પાસવર્ડ (OTP) દ્વારા મેન્યુઅલી ઓથેન્ટિકેટેડ (પ્રમાણિત) કરવાનો રહેશે. તેથી, તમામ હિસ્સેદારોએ 30 સપ્ટેમ્બર, 2021 સુધીમાં માળખાને સંપૂર્ણપણે અમલમાં મૂકવાની જરૂર છે.
બેંકો ચુકવણીના ઓછામાં ઓછા 24 કલાક પહેલા ગ્રાહકને પ્રિ-ડેબિટ સંદેશ અથવા ઇમેઇલ મોકલશે. આ ગ્રાહકને આગામી ખર્ચની સમીક્ષા કરવા અને જો તે ઈચ્છે તો રદ કરવા માટે ‘ચેતવણી સંદેશ’ તરીકે કામ કરશે. વ્યવહાર પૂર્વેની સૂચના કાર્ડ ધારકને વેપારીનું નામ, વ્યવહારની રકમ, તારીખ, ડેબિટનો સમય, ટ્રાન્ઝેક્શનનો સંદર્ભ નંબર, ઈ-મેન્ડેટ, ડેબિટના કારણ વિશે જાણ કરશે.
ગ્રાહકોએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે સાચો મોબાઇલ નંબર ડેબિટ/ક્રેડિટ કાર્ડ સાથે નોંધાયેલ છે જેનો ઉપયોગ સૂચનાની મંજૂરી માટે કરવામાં આવશે. જો નોંધાયેલ નંબર સક્રિય અથવા અનુપલબ્ધ નથી, તો તમે સૂચના ચૂકી શકો છો અને તમારું ઓટો-ડેબિટ અટવાઇ જશે. નોંધનીય છે કે, આ માળખું તમામ રિકરિંગ પેમેન્ટ્સ પર લાગુ થશે.